Muâviye hakkında çeşitli sözler söylenmektedir. Onu savunan olduğu gibi la’netleyen de vardır. Bu adam nasıl bir zâttır, sahâbi sayılır mı?
Öncelikle Ona dil uzatmak tehlikesine düşmemeliyiz ki haddimiz değildir onu sorgulamak veya başka bişey demek. 602 veya 603 yılında Mekke’de doğduğu tahmin edilmektedir. Peygamber efendimizin “sallallahü aleyhi ve sellem” kayınbiraderi ve vahiy kâtibi idi. Hz. Muaviye (ra), Ebu Süfyan (ra) ve Hind (ra)’ın oğludur. Kendisi Mekke’nin Fethi’nden önce Müslüman olduğunu ve bunu ailesinden gizlediğini söylemiştir. Vefat ettiği zaman, Resulullahın kendisine hediye ettiği bir gömleğe sarılıp, hazinesinde saklamış olduğu, Resulullahın mübarek saç ve tırnak kesintilerinin de gözlerine ve ağzına konularak defnedilmesini vasiyet etmişti. Kabri Şam’dadır.
Muâviye (ra)’nin sahabe olduğunda şüphe yoktur. O, İslâm’a karşı büyük mücâdeleler veren Ebû Süfyan m oğludur. Babasından gizli olarak müslüman olmuştur. İmâm Nevevi onun hakkında şöyle diyor: “Muâviye (ra) Hudeybiye günii müslüman oldu. Ve müslümanlığını anne ve babasından gizli tuttu. Peygamber (sav) ile birlikte Huneyn savaşında bulundu. Peygambere gelen vahyi yazan kâtiplerden biriydi.”
Hz. Peygamber’den yüzaltmışüç hadis rivayet etmiştir. Buhâri ile Müslim bunlardan dört hadis üzerine ittifak etmişlerdir. Ayrıca Buhari dört, Müslim de beş hadisini ayrı ayrı rivayet etmişlerdir. O, bazı hadisleri sahabelerden rivayet ettiği gibi, bazı sahabeler de ondan hadis rivayet etmiştir. Ebû Bekir (ra) onu Şam’a vali olarak tayin etti. Ömer (ra) ve Osman da Şam’da vali olarak bıraktılar. Peygamber (sav) kendisine şöyle dua etmiş:
“Allah’ım onu yol gösteren ve hidâyete eren bir kimse kıl.”
Vefat etmeden önce, Peygamberin kendisine hediye ettiği bir elbiseyle kefenlenmesini vasiyet etti. Peygambere o kadar âşık idi ki, kendisinde olan Peygambere ait üç tırnak parçasının vefatından sonra ufalanıp gözüne ve ağzına konulmasını vasiyet etti. “Bunu yapın ve beni Erhamü er-Râhimin’e bırakın” dedi.
Bu bilgilere Hz. Muhammedin kemikleri sızlamıştır.