İddet cinsi mukârenetten kalacak eserin ortadan kalkması için beklenmesi gereken zamandır. Boşanma veya kocasının ölmesinden ötürü yeniden evlenecek kadının beklemesi gereken süre anlamına gelir. Boşanmanın iddet içinde olması, kadının bu sırada adetten temizlenmiş ama kocasıyla ilişkiye girmemiş olması demektir. Sözlükte “saymak, sayılan şeyin miktarı, adet” anlamına gelen iddet kelimesi İslâm hukukunda, evliliğin herhangi bir sebeple sona ermesi durumunda kadının yeni bir evlilik yapabilmek için beklemek zorunda olduğu süreyi ifade eder. Bunun için de iddet evliliğin sona ermesinin belli başlı sonuçları arasında yer alır.
İddet iki kısımdır:
1—Birincisi hayatta olan bir kimsenin karışım boşaması veya herhangi bir sebepten nikâhı feshetmesinden ötürü kadının beklemesi gereken zamandır. Bu müddet zarfında kadın evlenemez. Rahmi boş da olsa yani gebe olmasa da bu müddeti beklemek mecburiyetindedir.
Boşanan veya nikâhı fesh edilen kadın hâmile ise doğum yapmakla iddeti biter. Zaman kısa olsun, uzun olsun arasında fark yoktur.
Hâmile olmazsa âdet sahibi yani âdet görüyorsa iddeti üç kur’dur. Yine Hanefî mezhebine göre üç defa âdet görecektir. Şâfiî mezhebine göre ise üç defa temizlik görecektir. Adet sahibi değilse, yani âdetten düşmüş veya küçük ise iddeti üç aydır.
2—Kocasının vefatından dolayı kadının beklemesi gereken zamandır. Bu durumda kadın hâmile olursa doğum yapmakla iddeti sona ermiş bulunur. Hâmile olmazsa iddeti dört ay on gündür.
Evlilik, boşanma veya fesih yoluyla sona ermişse ve kadın da hamile değil ise, âdet gören kadın üç hayız süresi iddet bekler. “Boşanmış kadınlar kendi kendilerine üç ay hâli (hayız veya temizlik müddeti) beklerler.” (Bakara, 2/228)
Herhangi bir sebeple âdet görmeyenler ise, üç ay süreyle iddet beklerler. “Kadınlarınızdan âdetten kesilmiş olanlarla, henüz âdet görmeyenler hususunda tereddüt ederseniz, onların bekleme süresi üç aydır.” (Talâk, 65/4)
Evlilik erkeğin ölümü ile sona ermiş ve kadın da hamile değilse, iddet süresi dört ay on gündür. “İçinizden ölenlerin geride bıraktıkları eşleri, kendi kendilerine dört ay on gün (iddet) beklerler.” (Bakara, 2/234)
Evlilik ne şekilde sona ererse ersin, hamile olan kadının iddeti, doğum yapıncaya kadardır; doğum yapmasıyla iddeti sona erer. “Hamile olanların bekleme süresi ise, doğum yapmalarıyla sona erer.” (Talâk, 65/4)
İddet beklemenin başlangıcı, tarafların fiilen birbirlerinden ayrı kaldıkları an değil, boşamanın veya ölümün gerçekleştiği andır. İddet beklemekte olan bir kadının başka biri ile nikâhlanmasının haram olmasının hikmeti, kendisinde hâlâ eski evliliğinin etkilerinin bulunabilmesi, eski kocasının haklarının korunması ve neslin birbirine karışma ihtimalinin bulunmasıdır.
