Kader ve kaza nedir? sorusu sorulduğunda bir çoğumuzun merakla araştırdığımız konulardandır. Bu konu, açıldıkça, derine inildikçe her bir konunun birbirini düşündürdüğü bir mevzulardandır. Kader konusu, temelde bir iman mevzuu olduğu için, öncelikle sağlam bir iman bilgisine ve Kur’an Kültürüne ihtiyaç vardır. Biliyorsunuz ki imanın şartlarından altıncısı, kader ve kazaya, ister iyi, ister kötü, her şeyin Allah’ın bilmesi, dilemesi ve yaratmasıyla olduğuna inanmaktır. Nitekim Kur’anı Kerim Kamer suresi 49. ayet’te Yüce Allah buyurur ki
إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ Gerçekten biz, her şeyi bir ölçü ve dengede yarattık. Kader ve Kazaya iman etmek, her şeyin Allah tarafından belirlenmesine ve zamanı gelince belirlendiği gibi yine Allah tarafından yaratılmasına inanmak demektir. Şimdi Kader ve kaza tanımını teker teker açıklayalım.
Kader kelimesinin sözlük anlamı olarak “miktar, ölçü, herhangi bir şeyi belirli nizama göre belirlemek” gibi anlamlara gelmektedir.
Kader: “Cenab-ı Hakk’ın, kâinatta olmuş ve olacak her şeyi, bütün vasıflarıyla, bütün halleriyle ezelde bilmesi ve daha onu yaratmadan önce, her şeyiyle, levh-i mahfuz denilen kader levhasında yazmış olmasıdır.” Evet demekki insan kendi isteği ile yaptığı işlerden sorumlu tutulacağını bildiği için seçme hürriyetini iyi işlere kullanır. Cezayı gerektiren işlerden sakınır. Böylece kader inancı, kişiye sorumluluk duygusu kazandırır. Hz Peygamberimiz Muhammed Mustafa sallallahu aleyhi vesselam bir hadisinde buyurur ki –“Kadere, hayrın ve şerrin Allah’tan olduğuna iman etmedikçe, başa gelenin asla şaşmayacağına, başa gelmemesi mukadder olanın da asla gelmeyeceğine inanmadıkça, hiç kimse iman etmiş sayılmaz.” (Tirmizi)
Kaza kelimesi ise sözlükte “verilen emir, hüküm, dilendiği taktirde sona erdirme ve yaratma” gibi anlamlara gelmektedir.
Kaza: ise, kaderde planlanan bir şeyin yaratılması, varlık sahasına çıkarılmasıdır. “Allah’ın bu ezeli yazıyı ve takdiri, zamanı ve şartları uygun olduğunda icad etmesi ve yaratmasıdır.”
Demek ki, kader; Allah’ın ilminin bir neticesi, kaza ise; Allah’ın kudretinin bir tecellisidir. Yani Allah, ilmiyle yazmış, kudretiyle de yaratmıştır. Yazı, kaderdir; yaratmak, kazadır.
