Saime olan koyun ve keçilerde, nisab miktarı 40’dır. Bu miktardan aşağıda olanlar için zekât gerekmez. Zira Resûl-i Ekrem (sav): “Her kırk davarda (Şat’da), bir davar (Şat) zekât vardır”(105) buyurmuştur. Kırk adet saime koyun ve keçinin üzerinden bir yıl geçerse; zekât olarak bir koyun verilir. 120’ye kadar, zekât miktarı aynıdır.(106) Koyun miktarı 121 olunca; iki koyun zekât olarak verilir, 200’e kadar zekât miktarı aynıdır. 201 koyundan, 400 koyuna kadar zekât miktarı, üç koyundur. Koyunların sayısı 400’e ulaşınca; zekât olarak dört koyun verilir. Bu rakamdan sonra (Yani 400’den sonra) her 100 koyun için, bir koyun daha verilir. Bu hususta icma tahakkuk etmiştir.(107)
Hz. Ali (ra)’den mevkûf ve merfû olarak rivâyet edilen bir Hadis-i Şerif’te: “Zekâtta ancak “senî'” ve daha yukarı yaştakiler alınır”(108) hükmü beyan buyurulmuştur. İmam-ı Azam Ebû Hanife (rh.a) ve İmam-ı Muhammed (rh.a)’in kavillerine göre; koyunlardan zekâtın farz olması için, bunların en az bir yaşında olmaları gerekir.(109) Âmil, zekât alırken koyunların en iyisini seçmediği gibi, en cılızını almaz. Orta hallilerinden alır. Zîrâ Resûl-i Ekrem (sav): “İnsanların mallarının en üstün vasıftakilerin (Hazeratını) almayınız. Onların mallarının orta hallilerini (vasat) alınız”(110) buyurmuştur. Dikkat edilecek husus, zekât olarak alınan ganem’in (Koyun ve keçi’nin) kurban edilebilecek vasıfta olmasıdır. Resûl-i Ekrem (sav) döneminde bir koyunun bedeli, beş dirhem gümüştür
Küçükbaş hayvanların zekât hesabı yapılırken koyunlarla keçiler ayrı ayrı değil; bir olarak hesaplanır. Bu durumda 45 koyun ve 50 keçi, toplamda 95 küçükbaş eder. Dolayısıyla zekât olarak sadece 1 koyun veya sadece 1 keçi verilmesi yeterlidir.
Koyun zekatının nisabı kırk’tır.
• Kırk koyun için bir senesini tamamlamış bir dişi koyun»
• Yüzyirmibir koyun için iki koyun,
• îkiyüzbir koyun için üç koyun,
• Dörtyüz koyun için dört koyun verilir.
• Bundan sonra her yüz koyun için bir koyun verilir.
40 koyundan azına zekât yoktur. Saime 40 koyun üzerinden 1 yıl geçince bir koyun zekât verilir. 120 taneye kadar hep tek koyun verilir. 121`den 201`e kadar iki koyun, 201`den 400`e kadar üç koyun, 400`de 4 koyun zekât verilir. Sonra her 100 adet için, bir tane koyun artırılır. Keçinin zekâtı da koyun gibidir. Erkek ve dişisi zekâtta ayırdedilmez. Bir yaşını tamamlayan koyun ve keçilerden zekât vermek gerektiği gibi, verilecek koyun ve keçinin de, en az bir yaşını tamamlamış olması şarttır. Bir yaşına henüz basmamış koyun ve keçilerde, deve yavrusunda, buzağılarda zekât yoktur. Yalnız bu yavrularla birlikte büyük hayvanlar da bulunursa o takdirde onlara bağlı olarak zekata girerler.
