Sene içinde zaman zaman param azaldı, çoğaldı, şimdi ise muayyen miktarda durmaktadır. Azaldığı güne göre mi, yoksa çoğaldığı zamana göre mi zekâtımı hesap edeceğim?
Sene içindeki değişikliklere itibar olunmaz. Zekât vermek üzere ayırım yapmaya başladığınız andaki mevcut ne ise ona göre hesap edip zekât verilir.
Uzun vadeli borçlar da zekâttan düşürülebilir. Bununla beraber eğer kişinin maddi durumu iyi ise, fakirlerin menfaatine binaen uzun vadeli borçları düşürmemesini tavsiye ederiz.
İki, üç, dört veya beş yıl gibi uzun vadeli taksitle araba veya ev satın alan bir kimse, borçlu sayılır. Hanefi mezhebine göre, borç, ister hemen ödenecek bir borç isterse tecilli bir borç olsun, zekât miktarından düşülür. (bk. İbn Abidin, Reddu’l-Muhtâr, Meymeniyye tab., II/6; Kâsânî, Bedâyi’, Kahire 1327, II/11)
Ancak bazı âlimler, uzun vadeli borçların zekâtı düşürmeyeceği görüşüne varmıştır. Özellikle Şafii mezhebi ve Ahmet b. Hanbel’den nakledilen bir görüş bunu desteklemektedir. Ayrıca sahabenin büyüklerinden bu görüşü ileri sürenler de olmuştur.
Bu açıdan, uzun vadeli borcu olan kimse, taksitlerini vadesi geldiğinde düzenli bir şekilde ödeme imkânına sahipse, elinde bulunan nisap miktarı malın zekâtını vermesi ihtiyaten güzel olur. Çünkü günümüzde insanlar borçlarını on, on beş yıla kadar yayabilmektedirler.
Böyle olunca yıllık verilen zekât hesaplandığında bu uzun vadeli borçlar, genel itibariyle nisap miktarını düşürmektedir. Bunun sonucunda Müslümanlar, her yıl zekât ve kurban vermekten mahrum kalmaktadırlar.
Buna göre yıllık borcu hesaplayıp geriye kalan nisap miktarı maldan zekât vermeyi tercih etmek, zekâtın ruhuna uygun düşecektir.
