Namazın farzları olduğu gibi Namazın sünnetleri’de bulunmaktadır. Günlük beş vakit farz namazların öncesinde veya sonrasında fıkıh literatüründe namazın geçerlilik şartlarını oluşturan farzlara ve vâciplere ilâve olarak yapılması tavsiye edilen veya uygun görülen birtakım davranışlar vardır. Sünnetlere riayet edilmesi Resûl-i Ekrem’e bağlılığın bir göstergesi olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle Namazı meydana getiren hareket ve okuyuşlardan bir kısmı da sünnetlerdir. Namazdaki sünnetleri yerine getirilen kişi de bunların sevabını alır.
Namazın sünnetleri, namaz kılmanın belli bir düzen içinde yapılmasını ve yapılan fiillerin şeklen güzel görünmesini sağlamaya yöneliktir. Hz. Ali (ra) der ki:
– “Allah Rasûlü’ nün son sözü “Namaza dikkat edin!” oldu.”
Rasûlallah (sav): “Beni nasıl namaz kılar görürseniz, öyle namaz kılınız.”, “Allah temiz olmayanın namazını kabul etmez.” (Buhari, Vüdû: 2) buyurarak maddi manevi temizlik olmadan namazın kabul olmayacağını bildirmiştir.
Sünnetler vaciblerin ikmâline, vâcibler de farzlardaki noksanı tamamlamaya vesile olacaklarından her birinin zincirleme halinde bir ehemmiyeti vardır. Şu kadar ki, namaz da bir farzın terkinden namaz bozulursa da, vâcibin terk veya te’hirinden namaz bozulmayıp sehiv secdesi yapmak gerektiğini daha evvel arzetmiştik.
Şimdi burada bahsedeceğimiz sünnetlerin terkinden ise bir şey lâzım gelmez, namaz bozulmaz. Ancak, küçümseyip de daima sünnetleri terkeden kimse Resûlül-lah’ın şefaatinden mahrum kalabilir. Hazret-i Resûlüllah sünnetlerini devamlı terkeden böyle ümmeti için kmlıp şefaatini esirgeyebilir. Bu bakımdan bir kısmını arzedeceğim sünnetlere dikkat etmeli, hem de sünnetler vâciblerin ikmâline yardımcı olacaklarından titizlikle yerine getirmeye çalışılmalıdır.
1 – Beş vakit namaz ile Cuma namazında okunan ezan, her farz namazın başmda getirilen kamet sünnettir.
Buna göre, tek başımıza kıldığımız namazlarımızın farzının başmda kamet getirmeyi ihmal etmemeliyiz. Kazaya kalmış namazlarımızı kılarken de bu sünneti yine ifâ ederiz.
Ancak kazâ edeceğimiz namaz bir günlük kadar çoksa en başta hafif bir ezan okur, sonra her farzında bir kametle devam ederiz. Şu kadar var ki bu ezan ve kametler hanımlara sünnet değildir. Hanımlar mecbur tutulmamışlardır sesli sünnetler için.
Bir mes’ele:
Cuma günü Cuma kılınan yerlerde bulundukları halde bir özre binâen camiye gidemeyen erkekler öğle namazını kılarken ezan ve kameti getirmekle mükellef değillerdir. Kadınlar için ise ne ezan, ne de kamet getirmek zaten sünnet değildir.
2 – Namaza başlangıç tekbirini alırken elleri yukarıya kaldırmak sünnettir. Ellerin kulak yumuşaklarına değmek üzere yükselişi sırasında parmakların normal açık bulunması, avuç içlerinin de tam kıbleye doğru bakması sünnettir.
Hanımların omuz hizasına kadar kaldırmaları yeterlidir.
3 – Namazın başmda evvelâ “Sübhâneke” okumak, sonra besmele çekmek, Fâtiha’yı okuduktan sonra “âmin” demek, her rekât başmda da Fâtiha’dan önce besmele çekmek sühnettir. Fâtiha’dan sonra okunacak zamm-ı sûre için besmele çekmek gerekmez.
4 – Erkeklerin ellerini göbeklerinin altından bağlamaları, sağ eli sol elin üzerinden uzatıp bileklerden kavramaları sünnettir. Hanımların göğüs üstüne bastırmaları gerek.
5 – Namaz içerisindeki tekbirler, tahmidler de sünnettir. Yani rükûa eğilince “Sübhâne Rabbiye’l-azîm”, rükûdan kalkınca “Semiallahü limen hamideh”, secdede “Sübhâne rabbiyel ala’ demek; rükû ve secdede bunları üçer defa tekrarlamak sünnettir.
6 – Oturuşlarda tahiyyâttan sonra okunan salâvatlar da sünnettir.
7 – İmam rükûdan kalkarken “Semiallahü limen hami-deh” deyince cemaatin de “Rabbenâ ve lekelhamd” demesi yine sünnettir.
8 – Kıyamda iken secde yerine, rükûda iken ayakların uçlarına, secdede ise burnun iki yanma bakmak da sünnettir.
Bazı kitaplarda elliyi geçen bu sünnetlerin bir kaçını zikretmiş olduk.
Titizlik gösterip ihmale uğratılmaması Resül-i Ekrem Efendimiz’e olan sevgi ve bağlılığımızın ifâdesi olacağından mühimdir.
