Cem iki türlü yapılır: Cem-i takdim ve cem-i tehir. Cem-i takdim, iki namazı birincisinin vaktinde birleştirmek. Cem-i tehir ise, iki namazı ikincisinin vaktinde birleştirmektir. Bu nedene İkindi namazını öğle, yatsıyı da akşam namazı ile birlikte kılmaktan ibâret olan cem’-i takdimin sahîh olmasının şartları dörttür. Bunları maddeler halinde açıklayacağız inşaallah. yolcuların öğlen ve ikindi namazını veya akşam ile yatsı namazını ikişer rekât olarak kısaltarak kılınmasına “cem”, bir önceki namazı öne alınmasına “takdim” veya bir sonraki namazla birlikte kılınmasına da “te´hir” denilir. Cem yapmak için bir önceki namazı son dakikaya kadar beklemek ve kılmaktan aciz olmak gerekir. Belirteceğimiz sebeplerden birinin mevcûd olmaması halinde mükellef bir kişinin, farz namazlardan birini vaktinden sonraya bırakması veya vaktinden önceye alması caiz olmaz.
Başka bir ifade ile, öğlen namazı ile birlikte ikindi namazını öne alınarak kılınan namaza “cem-i takdim”, öğle namazını ikindiye bırakıp her iki namazı ikindi vaktinde kılmasına da “cem-i tehir” denilir. Akşam ve yatsı namazları için de aynı durum söz konusudur. Yalnız sabah namazı cem edilemez.
Bir fıkıh terimi olarak cem’-i takdîm, hacc yapanların vakfe için Arafat’a çıktıklarında güneşin zevalinden sonra, yani öğle namazının vakti içinde, önce öğle namazını; hemen arkasından da ikindi namazını birleştirerek kılmalarıdır. Cem’i tehîr ise, yine hacıların güneş battıktan sonra Arafat’tan Müzdelife’ye geldiklerinde; önce, vakti geciken akşam namazını kılmaları, hemen arkasından da yatsı namazını edâ etmeleridir. Burada öğle ile ikindi ve akşamla yatsı namazları, aynı vakitte birleştirilerek kılındıkları için buna “camii’s-salâteyn” yani “iki namazı birleştirme” terimi de kullanılmıştır.
Cem’-i takdimin sahih olmasının şartları
1)önce birinci namazı kılmak.
2)Birinci namazdan çıkmadan önce cem’ yapmaya niyyet etmek.
3)İki namazı ard arda kılmak.
4) Birinci namazın tümünde ve ikinci namaza başlarken müsâfirlik sıfatının devam etmesi.
(Müsafirlik yani seferi yolcu demek)
