Ölen birinin yerine oruç tutulur mu (ölü yerine oruç tutulurmu) Hayatında özrü olmadığı hâlde kaçırdığı Ramazan orucunu kazâ etmeden ölen kişinin yerine velîsi, her gün için bir avuç keffâret verir. Hayatında -özrü olmadığı hâlde- kaçırdığı Ramazan orucunu kazâ etmeden ölen kişinin yerine velîsi, her gün için bir avuç keffâret verir. Yerine oruç tutması ise sünnettir. Eğer ölü veyâ velisi, ücretli veyâ ücretsiz yabancı bir kişiye, yerine oruç tutmasına izin verirse câiz-dir. Kezâ bir cemâat, ölünün yerine kaçırılmış günler sayısınca ayni günde oruç tutarsa yine câizdir. Bazı ulamalar ölen kişinin yerine oruç tutulabilir. Bazılarıda ölen kişi için fidye verilir oruç tutulamaz diye ihtilaf vardır.
Yine İbni Abbas’ın bir rivayetine göre Resul-i Ekrem Efendimiz şöyle buyururlar:
“Bir kimse Ramazan’da hastalanır, sonra ölürse, oruçlarını tutamamış olursa, onun adına yemek yedirilir, kaza edilmez. Fakat adarsa velisi onun yerine kaza eder.”
Oruç için “fidye” vermek, hususunda ayet ve hadisler delil olarak getirilirken, namaz için de kıyas yoluyla aynı şekilde kılınamayan her namaz için bir fidye verilmesi bazı Hanefi alimlerince uygun görülmüştür. Yani ölen kimse kılamadığı namazlar için malından fidye verilmesini vasiyet etmişse, mirasçıları bu arzusunu yerine getirirler. Her namaz için bir fidye verirler.
Oruç ve namaz gibi ibâdetler, mükellef olan her Müslümanın yapması gereken şahsî farzlardır. Bir Müslüman ancak farz olan namazını kılmakla namaz borcundan, Ramazan orucunu tutmakla da oruç borcundan kurtulmuş olur. Başkaları bir insanın yerine o insan hayatta iken namaz kılıp oruç tutamayacağı gibi, öldükten sonra da yapamazlar. Peygamberimiz bir hadislerinde bu gerçeği şöyle ifâde eder,
Başta Ahmed bin Hanbel olmak üzere Hanbelîler, Tabiîn ve bâzı Sahabîler ise ölünün yerine oruç tutulabileceği fikrini savunurlar. Delil olarak da izahını yaptığımız hadisi zikr ederler:
Biz de âlimlerin ekseriyetinin görüşünü tercih ederek ölü için oruç tutma yerine, fakirlere sadaka verilmesinin daha uygun olacağını düşünüyoruz. Bununla beraber, ölenin borcu yerine değil de, sevabı ölüye bağışlanmak üzere oruç tutulabilir.
