Özellikle Ramazan aylarında sıkça sorulan sorulardan biri “Oruca ne zaman niyet edilir”?
Yarın oruclu olacağım ama orucu ne zaman niyet edilebilir? Orucun en önemli şartlarından olan niyet, Ramazan ayının başlamasıyla birlikte tekrar tartışma konusu haline geldi. Peki sahur vakti içilen son bardak suyun ardından nasıl niyet edilmesi gerekiyor?
Niyet her şeyin başıdır. Kasd etme, kalbin bir şeye yönelmesi. İbâdetleri, emre itâat ve Allahü teâlânın rızâsına kavuşmak için yaptığını kalbinden geçirmek. Yine niyet konusunda imamı Rabbani hazretleri şöyle diyor: Meselâ, bir şey yirken dînin emirlerini yerine getirmek için kuvvetlenmeğe, giyinirken örtünmeğe ve soğuktan, sıcaktan korunmağa niyyet etmeli ve her mübah için ve ders çalışırken böyle gerekli niyyetler yapmalıdır.
Şâfıî mezhebine göre niyetin vakti oruç farz olursa gecedir. Gündüze bırakılmaz. Gece niyet getirilmediği takdirde bayramdan sonra gününe gün kaza etmek lâzımdır.
Hanefî mezhebine göre ise kazaya kalmış Ramazan, nafile ve muayyen nezir oruçları için niyet gece vakti getirilebildiği gibi gündüz öğleden önce de getirilebilir. Bunun için İbn Hacer diyor ki: Şâfiî olan kimse Ramazan’da niyetini unutup gece vaktinde getirmeyen kimse Hanefî mezhebini taklîden gündüz öğleden evvel niyet getirsin.
Mâlikî mezhebine göre Ramazan-ı Şerifin başında bir niyet getirilirse kâfidir. Her gece niyet getirmek gerekmez. Bunun için Şâfiî veya Hanefî olan kimse Rama-zan-ı Şerifte “ben şu Ramazan-ı Şerif ayında oruç tutmağa niyet ettim” dese iyi olur. Çünkü bir günün niyetini unutacak olursa da Mâlikî mezhebine göre orucu sahih olur.
Niyet etmek orucun şartlarındandır. Niyetsiz oruç sahih değildir. Kalben niyet etmek yeterli ise de niyeti dil ile ifade etmek menduptur. Oruç için sahura kalkılması da niyet sayılır.
Ramazan orucu, belli günlerde tutulmak üzere adanan oruçlar ile nafile oruçlar için niyet etme vakti, güneşin batması ile ertesi gün tepe noktasına gelmesi öncesine kadarki süredir Ancak imsaktan sonra yapılacak niyetin geçerli olması için bu vakitten itibaren bir şey yenilip içilmemiş, oruca aykırı bir iş yapılmamış olması gerekir. Aksi takdirde gündüz niyet caiz olmaz (Kâsânî, Bedâî’, II, 85). Bu oruçlar için, “yarınki orucu tutmaya” şeklinde mutlak niyet yeterlidir. Bununla birlikte geceden niyet edilmesi ve “yarınki Ramazan orucuna” şeklinde orucun belirlenmesi daha faziletlidir. Ramazanın her günü için ayrı niyet edilmesi gerekir (Mevsılî, el-İhtiyâr, I, 397, 400).
Kaza, keffaret ve bir zamana bağlı olmaksızın adanan oruçlar için gün batımından itibaren en geç imsak vaktine kadar niyet edilmiş olmalıdır. Bu tür oruçlara niyet edilirken, “falanca kaza, keffaret veya adak orucuna” şeklinde belirtilmesi gerekir.
Şafiî mezhebine göre ise nafile dışındaki tüm oruçlara geceden niyet edilmelidir. İmsak vaktine kadar niyet edilmemişse o günün orucu geçerli olmaz. Nafile oruçlara ise güneş tepe noktasına gelmeden öncesine kadar niyet edilebilir (Şirâzî, el-Mühezzeb, I, 331-332).
