Sabrın karşısında sabırsızlık, huzursuzluk durduğu gibi, çok da önünde küfür (nankörlük) dayanır
Allah-u Teala şükür hakkında şöyle buyurmaktadır: “Şükür edenleri, elbette ödüllendireceğiz! ‘” (Âl-i İmran “, 145.)
“Şükür” sözlükte, nimet sahibine, onun verdiği nimetleri karşılığında, teşekkür anlamındadır. En büyük nimetler, belki hepsi Allah tarafından olduğu için, en iyi iş de Allah’a şükürle meşgul olmaktır.
Şükretmek üç şekilde olur:
1. Nemetin derki ki, afat (dünya) ve enfus (insan) kapsamaktadır.
2. O nimetlerin elde edilmesinden hasıl olan sevinç ve neşe.
3. Mümkün mertebe nimet sahibinin rızasını elde etmeye gayret etmek.
Bu anlaşmanın elde edilmesi, kalpte Ona olan sevgiyle, dilde ve amelde Allah’a layık şekilde şükür etmekle, ister ibadetle, ve ister de kendi acizliğine itiraf etmekle olsun, nimet sahibinin rızasını almaya çalışmakla hasıl olur.
Allah-u Teala buyuruyor: “Eğer (Bana) şükrederseniz elbette size (nimetimi) artırırım.” (“İbrahim”, 7.)
Rivayet edilir ki: “İmanın yarısı sabır, öteki yarısı şükürdür.” Çünkü salih hep iki halden hariç değil, ya hoş olmayan bir işle karşı karşıya, ya da alıcı bir işle karşı karşıya. Dolayısıyla alıcı çalışmaya göre şükür etmeli, sevimsiz çalışmaya göre ise sabır gerekir.
Sabrın karşısında sabırsızlık, huzursuzluk durduğu gibi, çok da önünde küfür (nankörlük) dayanır. Küfür, küfranın bir türü olarak kabul edilir: “Eğer nankörlük ederseniz, (unutmayın ki,) azabım çok şiddetlidir!” (“İbrahim”, 7.)
Buradan anlaşılmaktadır ki, çok hızı, sabrın derecesinden üstündür; çünkü, şükür hem kalple, hem dille, hem de başka vücut üyeleri ile olur ve bütün bunların kendisi de Allah’ın nimetleridir. Şükretmek için bu nimetlerden istifade edebilmenin kendisi de başka bir nimettir. Böylece, eğer, her nimete şükür etmek isterse, o nimete şükür yapabildiği için de başka bir şükür etmelidir, [bu minvalla] söz uzunluğa çeker. İşte en iyisi budur ki, çok başı ve sonu acze, zaafa etirafla birlikte olsun. Şükürü yerine getirmekte aciz olduğuna itiraf etmenin kendisi büyük bir şükürdür, nasıl ki, ibadet etmekte acze itiraf etmek büyük ibadet.
Teslim ehli için şükür tamamlanmıştır, çünkü şükür, ilahi nimetlerin bedelini ödemeye kapsamaktadır. O kimse ki, kulluk makamında kendisini görmüyor, peki, nasıl olabilir ki, her şeyin kendisi olan Allah’ın karşısında zahir olsun ?! Bu yüzden de şükrün en son noktası odur ki, şükreden hem kendini, hem de nimet sahibini vücuda sahip bilsin.
