Seferi Yani Yolcu Olmayıp Hazı olan kişi Namazını Cem Edebilir mi? sorusunu cevaplamadan önce şunu söylemekte fayda görüyoruz. Cem iki türlü yapılır: Cem-i takdim ve cem-i tehir. Cem-i takdim, iki namazı birincisinin vaktinde birleştirmek. Cem-i tehir ise, iki namazı ikincisinin vaktinde birleştirmektir. yolcuların öğlen ve ikindi namazını veya akşam ile yatsı namazını ikişer rekât olarak kısaltarak kılınmasına “cem”, bir önceki namazı öne alınmasına “takdim” veya bir sonraki namazla birlikte kılınmasına da “te´hir” denilir.
Müsâfir olmayan kişi yağışın devam ettiği hâlde ikindiyi öğle ile, yatsıyı da akşam namazı ile birlikte cem’-i takdim olarak cemâatla kılmak şartı ile kılabilir. Bu konuda cem’-i te’hîr câiz değildir.
Şafîi’lere göre: Namazların birleştirilerek kılınmasını, sadece seferde, yağmurlu havada ve hacda Arafat ile Muzdelife’de caiz görmüşlerdir.
Yağmur, eriyen kar ve buzlu havalarda namazlan cem-i takdim ile birleştirmek azhar görüşe göre, yağmur sebebiyle yolda eziyet çekme durumlarında uzak olan mescidde cemaatle kılanlar için caizdir. Safiinin yeni mezhebine göre, bu durumlarda namazlan cem-i tehir ile birleştirmek caiz değildir. Çünkü yağmurun devam edeceği kesin olarak bilinmemektedir; kesilebilir. Dolayısıyla özürsüz olarak namazın vaktini geçirmek söz konusu olabilir.
Şafıîlerin cem-i takdimin caiz olduğu hususunda dayandıklan delil, Buharî ile Muslim’de İbni Abbas’tan rivayet edilen şu hadis-i şeriftir:
“Rasulullah (a.s.) Medine’de Öğle ile ikindiyi birlikte kıldırdı, yine akşam ile yatsı namazlarını birlikte kıldırdı.”
Müslim bu hadise şu ilâveyi yapmıştır:
“Korku ve sefer olmaksızın.”
Namazları cem-i takdim ile birleştirmenin caiz olmasının şartı, birinci namazın selâmını verince yağmurun devam edip ikindinin başında da sürmesidir. Yağmurun mutlaka iki namaz arasında devam etmesi gerekir. Bu iki durum dışında arada yağmurun kesilmesi zarar vermez.
Yağmurlu günde cuma namazı ikindi namazı ile beraber cem-i takdim ile birleştirilebilir. Hutbe okunurken yağmur bulunmasa da hüküm aynıdır. Çünkü hutbe namazdan değildir.
Şafiî mezhebinde meşhur olan görüşe göre, cıvık çamur, şiddetli rüzgâr, karanlık ve hastalık sebebiyle namazları birleştirmek caiz değildir. Bu hüküm namazın vakitleri ile ilgili hadislere dayanmaktadır. Açık birnas bulunmadan bu hadise aykırı davranmak caiz değildir.
Yine Peygamber (a.s.)’in çok kere hastalandığı hâlde, hastalık sebebiyle namazları birleştirdiğine dair açık bir rivayet nakledilmemiştir.
Bunun gibi, vucudu zayıf olup evi mescidden çok uzakta bulunan kimselerin de bunda açık bir meşakkat bulunmasına rağmen, namazlarını birleştirerek kılmaları caiz değildir. Hasta da böyledir.
