Ma’siyete yardım etmek ma’siyet olduğuna göre şırayı şarap fabrikasına satmak caiz midir?
Şarabı yapan fabrika veya imalathane sahibi müslüman olduğu takdirde şırayı şarap yapmak üzere ona satmak dört mezhebe göre caiz değildir. Cenab-ı Hakk şöyle buyuruyor: İyilik ve takvâ üzere yardımlaşınız. Günah ve haddi aşmak hususunda yardımlaşmayınız (46).
Ama müşteri müslüman olmazsa, İmâm-ı A’zam’a göre ona satmak câizdir. Çünkü ma’siyet bizzat şıra ile kâim değildir, yâni şıra bilfiil müskir değildir. Onun için ona satmakta beis yoktur. Türkiye’de şarap fabrikasının sahibi şahıs değil, dinî esaslara dayanmı-yan lâik devlet olduğu için İmâm-ı A’zam’a göre devlete satmakta beis yoktur. İmâmeyn ile diğer mezheplere göre alıcı müslüman olmasa da ona satmak haramdır (47).
Müftebih İmam-ı A’zam’ın görüşü değil, cumhurun görüşüdür. Yine müslüman bir kimsenin, müslüman olmayan bir kimse için ücret mukabilinde şarap taşıması veya domuzlan otlatması, İmâm-ı A’zam’a göre caizdir. İmâmeyne göre câiz değildir (48).
Görüldüğü gibi İslam alimleri farklı bakış açılarından hareketle konu hakkında, birbirine zıt iki farklı görüş ortaya koymuşlardır. Bu durum, söz konu satışın helal olup olmadığı konusunda en azından bir şüphenin var olduğunu ortaya koymaktadır. Şüpheli şeylerden kaçınmak ihtiyata uygun olur. Hz. Peygamber (asm),
“Sana şüphe veren şeyi bırak, şüphe vermeyene bak!” (Tirmizi, Kıyamet, 60).
“Helal olan şeyler belli, haram olan şeyler de bellidir. Bu ikisinin arasında, halkın birçoğunun helal mi, haram mı olduğunu bilmediği şüpheli şeyler vardır. Bunlardan sakınanlar, dinini ve ırzını korumuş olur. Sakınmayanlar ise zamanla harama düşerler…” (Buhari, İman, 39; Müslim, Müsakat, 107)
buyurmuştur. Bununla birlikte üreticinin üzümü sattığı kimsenin, bunu içki üreticisine satması halinde sorumluluk üreticiye değil, bu konuda aracılık yapana ait olur (Zeylai, Tebyinü’l-hakaik, VI, 28).
Dipnotlar
(46) K. Kerim, el-Mâide sûresi
(47) al-Durr al-Muhtâr c. 5, s. 250
(48) Aynı eser, c. 5, s. 251
