Daha önce de mükerreren işaret ettiğimiz gibi, sizlerden gelen sorulara olabildiğince, vaktimiz fırsatımız imkânımız sağlığımız elverdiğinde bakmaya, üzerinde durmaya, cevaplamaya çaba gösteriyoruz. Bugün merak edilen sorulardan bir taneside Tezek ve köpek gibi necis şeylerin alışverişi caiz midir?
Bilindiği üzere Hanefî mezhebine göre bunların alışverişi caizdir. Çünkü tezek ormansız yerlerde halkın yakıtı ve gerekli bir ihtiyaç maddesidir. Ondan müstağni olamazlar. Bunun için alım satımı zaruridir. Köpekte ise ev ve eşyasını muhafaza etmek ve avcılık yapmak için ondan fayda mülahaza ediliyor. Bunun da alım satımında bir sakınca yoktur.
Şâfiî mezhebine göre ise bunlar necis olduğundan mal sayılmazlar. Onun için alım satımı caiz değildir, haramdır. Fıkıh kitaplarında buna mal denilmez, ihtisas denilir. Yalnız şunu ifade etmek isterim: İhtisasın alım-satımı caiz olmasa da ihtisası elinde bulunduran kimse para mukabilinde ihtisasından vazgeçebilir. Bunda bir sakınca yoktur. Bu şöyle olur: Elinde tezek bulunan kimse birisine: “Ben şu kadar para karşılığında şu tezekten vazgeçtim” der. Yine bunun gibi bir vazifede bulunan kimse birisine: “Ben şukadar para mukabilinde şu vazifeden vazgeçip sana devrettim” demesi gibi (18).
Dipnot
(18) Buceyrami Ala Şerhil Hatip c. 3, s. 3
