Ticaret mallarının her çeşidi birleştirilerek, meydana gelen nisabtan zekât verilir. (Bakkaliye malları, manifatura mağazasında bulunan mallar, eczanedeki ilâçlar, sebze ve meyva ticareti… gibi.) Meselâ sene başında ve ortasında nisabın altına düşse ve böylece on bir ay devam ettikten sonra on ikinci ayda yine çoğalıp nisab miktarına ulaşsa, bunun zekâtını vermek icâbeder.
Ticâret eşyası, sene sonunda satın alındığı, bedel ile değerlendirilir. Eşyanın toplam tutarı, bedelin (meselâ gümüş) nisâbmı buluyorsa, bedelden zekât çıkarıldığı gibi ayni şekilde ticâret eşyasından da zekât çıkarılır. Nisâbdan fazla olan kısım da buna göre hesaplanır.
Bu durum zekât verilen mala ve zamana göre değişir. İhtiyaç ve borçalrının dışında nisab miktarı malı olan kimse, bunu altın değeri üzerinden hesaplayıp verebilir. Bu da her 80 gr’da 2 gr altın verilmek suretiyle olur.
Bir kimsenin zekâtla yükümlü olması için hür, ergin, Müslüman olması; borçlarının ve aslî ihtiyaçlarının dışında yıllanmış nisap miktarı mala sahip bulunması gerekir. Zekâta tabi olan nakit para ve malların çeşidine göre nisap miktarları da farklıdır.
Kendilerine zekât gereken mallar beş sınıftır. Nakitler; altın, gümüş ve nakit paralar bu sınıfa girer. Madenler ve defineler; ticaret malları; tarım ürünleri ve meyveler; çoğunluğa göre evcil sâime hayvanlar; Mâlikîlere göre ayrıca yılın yarıdan fazlasında ağılda beslenen hayvanlar.
