Toprak arazisi veya bağ ve bahçe işiyle uğraşan insanların merak ettiği bir konudur. Toprak mahsullerinin zekatı nasıldır? veya Tarım ürünlerinin zekatı nasıl verilir?
Yüce dinimiz İslam’ın beş temel şartından birisi de zekâttır. Toprak mahsullerinin zekâtına da öşür adı verilir. Öşür, sözlükte “onda bir” anlamına gelmektedir.Dinî bir kavram olarak ise öşür, zirâi mahsullerden alınan zekâta denir.
Yüce Allah Kur’an-ı Kerim’de; “O, çardaklı, çardaksız olarak bahçeleri, ürünleri çeşit çeşit hurmalıkları ve ekinleri, zeytini ve narı (herbiri) birbirine benzer ve (herbiri) birbirinden farklı biçimde yaratandır. Bunlar meyve verince meyvelerinden yiyin. Hasat günü de hakkını (öşürünü) verin…”(En’âm, 6/141);“Ey iman edenler! Kazandıklarınızın iyilerinden ve yerden sizin için çıkardıklarımızdan Allah yolunda harcayın…”(Bakara, 2/267)diye emretmektedir.
Ayet-i kerimelerden anlaşıldığına göre,topraktan elde edilen her türlü ürününnisâp miktarına ulaşması halinde (5 vesk, yaklaşık 650 kg.) zekâtının verilmesi gerekir. Tarım ürünlerinden zekâtın farz olması kitap, sünnet ve icmâ delillerine dayanır.İslâm âlimleri tarım ürünlerinden öşür zekâtı vermek gerektiği konusunda görüş birliği içindedir.
Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) muhtelif hadis-i şeriflerde ziraî mahsullerin zekâtını açıklamıştır.
Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) muhtelif hadis-i şeriflerde ziraî mahsullerin zekâtını açıklamıştır. Toprak mahsullerinin zekâtı mahsul yetiştiren araziyi sulayan suya göre değişir. Yani arazi yağmur, kar, nehir, çay veya kanal suyu ile sulanıyorsa mahsulün onda biri, hayvan, motor veya satın alınan su ile sulanıyorsa mahsulün yirmide biri zekât veya öşür olarak verilir.
Peygamber (sav) bu hususta şöyle demektedir: ‘Tağmur, pınar veya akarsu ile sulanan mahsulde onda bir, hayvan gücüyle sulanan mahsulde ise yirmide bir zekât vardır.”
Hem yağmur hem motor gibi şeylerle sulanıyorsa Şâfiî ile Hanefî mezhebleri arasında bu hususta ihtilâf vardır.
Hanefî mezhebine göre ekin motor veya satın alman su ile yıl boyunca veya yılın çoğu sulanıyorsa yirmide bir öşür -zekât- olarak verilir. Yılın yarısından aşağı adı geçen şeylerle sulanıyorsa onda bir zekât çıkarılır (57)
Şâfiî mezhebine göre ise ekin hem yağmur, hem motor veya satın alman su ile sulanıyorsa mahsulün neşvünemasına göre hesaplanıp zekâtı verilir.
Meselâ dört defa sulanmaya muhtaç olan ekin iki defa yağmur iki defa motor veya satın alman su ile sulanıyorsa onbeşte bir, üç defa yağmur bir defa motorla veya satın alman suyla sulanıyorsa onikibuçukta bir zekât çıkarılır (58).
(57) Mecme’ul-Enhur, c. 1, s. 216
(58) Muğni el-Muhtac, c. 1, s. 385; Nihayelü’l-Muhtâc, c. 3, s. 76. Tuhfetü’l-Muhtac, c. 3, s. 251; İanetül-Talibign, c. 2, s. 161. Şerh el-Ravd ve Tuhfetül-Muhtâc kitaplarında da benzeri bir hükme varılmaktadır.
