Günlük hayatta bir çoğumuz bazen yemin ederiz. Hayatta bazende bazı insanların bize inanması içinde yemin ederiz. Lakin yemin, yalnız Allahü teâlânın isimlerini söylemekle olur. Vallahi, billahi, tallahi gibi. Yemin, kuvvet demektir.
Mesela Vallahi şunun veya şu kişi filanla konuşmayacağım sözü yemin midir?
Evet Yemindir. Bozulursa keffaret gerekir.
Yine bir örnek vermek gerekirse genelde halk arasında çok kullanılır. (Babamın başı için, çocuğumun, annemin ölüsünü öpeyim…) diye yemin etmek haramdır. Tevbe etmek gerekir. Allah’tan gayrısı için yemin edilmez. Bu yemin olmadığı için, bozulursa yemin kefareti gerekmez. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Babam hakkı için diyerek yemin etmeyiniz! Yemin, Allahü teâlânın ismi ile olur.) [Müslim]
Hanefilerin dışındaki cumhura/ üç mezhep alimlerine göre, yeminin ölçüsü kalbin niyetidir, kasıttır. Bu sebeple, eğer sorudaki yemin şekli, kasıtlı ve bilerek yapılmışsa, “vallahi yersin” diyenin de “Vallahi yemem” diyenin de yemin kefareti ödemesi gerekir.
Ayrıca günlük hayatta bir dil alışkanlığı olarak söz konusu ise hanefilere göre yemin kefareti gerekir. Cumhura/Maliki, Şafii, Hanbelilere göre kefaret gerekmez. Çünkü burada yeminin münakit/bağlayıcı olması için gereken kasıt ve niyet yoktur.
Bu farklı tarz-ı telakki, “ Allah kasıtsız olarak ağzınızdan çıkıveren yeminlerinizden (lağv yemininden) dolayı sizi sorumlu tutmaz.” (Mâide 5/89) mealindeki ayetin farklı yorumundan ileri gelir.
Tabii ki, burada söz konusu iki kişiden yalnız birinin yemini bozulur. Çünkü söz konusu kişi ya yemek yer ya da yemez. Yerse kendisinin, yemezse arkadaşının yemini bozulur, kefaret gerekir.
– Maliki, Şafii, Hanbeli mezheplerine göre, soruda yer alan yeminler, eğer bir kasıt olmaksızın, sırf bir dil alışkanlığı olarak söz konusu olmuşsa, bu yeminler gerçek yemin değil, Lağv yeminidir ve kefaret gerekmez. (krş. V. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami, 1/138-139)
