Ramazan ayının en önemli ibadetlerinden biri olan ‘fitre ve zekat’ ne zaman verilir? Türkiye’de çoğunlukla toprak mahsullerinin zekâtı ile hayvân zekâtı müstesnâ, diğer malların zekâtı Ramazan-ı şerifte ödenmektedir. Ramazan, zekâtın mevsimi midir. Yâni mutlaka bu ayda mı vermek gerekir?
Zekat, Kuranı Kerim’de namazla beraber en çok zikredilen ibadetlerden birisidir. İslâm’da prensip olarak ibadetler hemen yerine getirilmesi istenen bir husustur. Akıllı, ergenlik çağına gelen, borcu olmayan, nisap miktarı mala sahip olan her hür Müslüman zekat vermek durumundadır.
Fitre sadece Ramazan ayında bayramdan bir veya iki gün önce verilir. Zekât ise bir mal nisab miktarına ulaşınca ve üzerinden bir sene geçince o malın zekâtı verilir. Zekâtın Ramazan ayıyla bir bağlantısı yoktur!
Fitrenin Ramazan ayında verilmesi zorunludur. Zira bu tamamen oruçla ilgili bir ibadettir. Nebîmizden gelen bir hadis şöyledir:
“Kim fıtır sadakasını bayram namazından önce verirse bu, makbul bir zekât olur. Kim de namazdan sonra verirse artık bu, sadakalardan bir sadaka olur.” (Ebû Dâvûd, Zekât, 18)
Zekât ise yıllık bir ibadettir. Elde bulunan para, mal, altın, hayvan vs. gibi üzerinden bir kameri yıl (354 gün) geçtiği zaman bunların zekâtlarının verilmesi gerekir. Dolayısıyla zekât, fitre gibi Ramazana has bir ibadet değildir. Ramazan dışında da verilir.
Zekâtın farz olmasının şartlarından biri hevelân-ı havl’dır, yâni üzerinden bir yıl geçmesidir. Binâenaleyh Ramazan-ı şerif, zekâtın mevsimi sayılmaz. Mal sahibi hangi tarihte nisâba mâlik olmuşsa o andan itibaren kamerî ay hesabıyla üzerinden bir yıl geçtiği vakit onun zekâtını vermeye mecburdur. Zekâtın Ramazanla hiç bir münasebeti yoktur. Hatta Recep ayında bir yıl tamam olursa zekâtı, Ramazan’a kadar te’hir etmek doğru değildir. Hatta fakirlerin maslahatı olmazsa “zekâtı te’hir etmek” haramdır, diyenler olmuştur. Ancak Ramazan-ı şerifte bir yıl tamam olmamış ise zekât-ı mu’accele olarak vermek câizdir.
