İmam Gazâlî, hicri 450 yılında (M. 1058) Horasan Eyaletinin Tûs şehrinde doğdu. Zamanın meşhur alimlerinden çeşitli ilim dallarında dersler aldı. Bağdat’taki Nizamiye Medresesinde müderrislik yaptı. Batı felsefesini sarsan eserler yazdı. Düşünce ve görüşleri asırlar boyunca devam etti. İrili ufaklı 408 eserinin olduğu bilinmektedir.
Devrin ülnü veziri Nizamü’l-Mülk’ün etrafında bulunan ilim ve bilim adamlarının arasında kısa zamanda aklı ve zekasıyla öne geçen Gazâlî, tüm alimler tarafından takdirle karşılandı. 1092 yılında Nizamü’l-Mülk tarafından ünlü Bağdat Nizâ-miye Medresesi’ne baş müderris olarak tayin edildi. Tasavvuf! neşveye duyduğu iştiyak sonucunda Gazâlî, medresedeki görevini terk edip bütün servetini dağıtarak 1095 yılında Bağdat’tan ayrıldı. Bundan sonraki dönemde sufilerin yolunu benimseyerek yaşadı. Yaklaşık olarak on- on iki sene süren uzlet ve tefekkür hayatından sonra Hemedan’a, oradan da doğduğu yer olan Tûs şehrine geldi. Burada; evinin yanında bir camii ve tekke yaptırarak etrafında toplanan öğrencilere ders vermekle meşgul oldu.
Israrlı davetler neticesinde yeniden Bağdat’a gitti. Üç-dört yıl kadar devam eden bu tedrisat dönemine bir daha son vererek tekrar Tûs şehrine döndü. Evinde iki yıl kadar telif ve tedris faaliyetlerine devam eden Gazâlî, geride insanın okumaya bile zor güç yetireceği sayıda eser bırakarak, memleketi Tûs’ta, hicri 505, miladi 1111 tarihinde vefat etti.
✿ Kur’an takvanın, hidayetin ve keşfin anahtarı olduğunu açıkça beyan eder. Takva ise, öğretmen olmadan elde edilen ilimdir.
✿ Kendisinden yüz çevirenin bile rızkını kesmeyen ALLAH; Kendisine yönelene neler yapmaz ki.
✿ Tevbe ederim, ameli salih işlerim dersen, ölüm daha evvel gelebilir. Pişman olur, kalırsın. Yarın tevbe etmeyi bugün tevbe etmekten kolay zannediyorsu…
✿ Cevizin kabuğunu kırıp özüne inmeyen cevizin hepsini kabuk zanneder.
✿ Müminin kalbi ölmez, ilmi, ölüm anında silinip gitmez. Kalbindeki berraklık kesinlikle sönmez. Hasan Basrî de bu mânâya şöyle işaret etmiştir: ‘Toprak imanın merkezini yiyip bitiremez’.
✿ Bir Günah İşleyeceğin Zaman DUR |!!| Önce Kendini Dene.. Yak Bakalım Kibriti Dayanabiliyor musun Ateşe..?
✿ Çocuktaki utanma hali ondaki akıl nurunun alametidir.
✿ Her hâdisin hudûsu (sonradan var olanın var olması) için bir sebebe ihtiyaç vardır.
✿ Takva, çok secdeden ötürü alında iz bırakma veya oruç tutmaktan sararma veya secde ve rükûdan belin bükülme hâli değildir. Eğilen boyunda veya sarkıtılan eteklerde takva aranmaz. Takva, kalplerdeki vera’ hâlidir. Güler yüzle karşıladığın kimse, seni asık bir yüzle karşılar ve bilgileriyle sana mihnet yüklerse, Allah böyle kimselerin sayılarını artırmasın!
✿ “Say ki öldün; Yalvardın, yakardın, sana bir gün daha verildi. Bugünü o gün bil, öyle yaşa…”
✿ Allah-ü teâlânın, her yaptığımızı her düşündüğümüzü bildiğini unutmamalıyız. İnsanlar birbirinin dışını görür. Allahü teâlâ ise, hem dışını, hem içini…
✿ İlmi ile amel etmeyen alim; başkalarını giydirdiği halde kendisi çıplak olan iğne gibidir.
✿ Ehl-i tasavvuf, çalışmakla elde edilen ilimlerden ziyade ilhamla öğrenilen ilimlere meyleder. Onun için musanniflerin yazdıkları ilimlere eğilmeye, oradaki sözleri ve delilleri araştırmaya önem vermemişlerdir.
✿ “Bir kadın edepten daha güzel elbise giyinmemiştir. Bir erkek de edepten daha güzel bir servet edinmemiştir…’
✿ Bil ki, kalble gıybet etmek, dille etmek gibi haramdır. Bir kimsenin noksanını, kusurunu başkasına söylemek doğru olmadığı gibi, kendi kendine söyleme…
✿ Tamahkar aç gözlü olma kalbin katı ve kara olur. Çok mal artırmak için hasislik yapma.
✿ Akılcılar tarafından inkâr edilen dinî ve gaybî bir şey işittiğin zaman, onların bu inkârları sakın seni şaşırtmasın; zira şarkta bulunan bir insanın garbdaki hakikati bilmesi imkânsızdır.
✿ Gözler yaşarmadıkça gönüllerde gökkuşağı oluşmaz..
✿ Bir sözü söyleyeceğin zaman düşün! eğer o sözü söylemediğin zaman mesul olacaksan söyle. Yoksa sus.
✿ Dargın ve küskün olanları barıştır ki yarın kıyamet gününde sevinenlerden olasın.
✿ Kalbiyle arasındaki perdeler aralanan bir kimseye, mülk ve melekûtun tecellisi görünür. Böyle bir kimse, genişliği yerle gökleri içine alan cenneti müşahede eder.
✿ Hanımının kötü huylarına katlanan erkek Hz.Eyyüb gibi mükafatlara kavuşur. Kocasının kötü huylarına katlanan hanım, Hz.Asiye gibi sevaba kavuşur.
✿ Cuma günü günah işlemeden geçerse, diğer günler de selametle geçer.
✿ Belaya şükretmek lazımdır. Çünkü küfür ve günahlardan başka bela yoktur ki içinde senin bilmediğin bir iyilik olmasın! Allah senin iyiliğini senden iyi bilir.
✿ İlimlerin içinde en şerefli olanı Allah’ın sıfat ve fiillerini bildiren ilimdir. İnsan bu ilimle kemâle ulaşır. Kâmil olmanın saadetini duyar. İnsanoğlu, Allah’ın celâl ve kemâl sıfatlarının komşuluğuna ulaştığı zaman, bu komşuluğun ona büyük saadetler kazandıracağı muhakkaktır.
✿ İnsanoğlu; Davranışlarıylainsanlardan çekindiği kadar, Kalbi ile Allahü Teala’dan da korksaydı; Hem dünyada hem de ahirette mesut olurdu.
✿ Sabır insana mahsustur. Hayvanlarda sabır yoktur. Meleklerin ise sabra ihtiyacı yoktur.
✿ Kabirdekilerin pişman olduğu şeyler için dünyadakiler birbirini yiyiyor.
✿ Dünya ahiretin tarlası ve hidayet konaklarından bir konaktır. Kendisine, mahiyetine uygun bir ifade olarak dünya denmiştir.
✿ “Oradaki ateşin, dünya ateşi olacağını zannetmeyin. Bu ateşi yetmiş defa su ile yıkadıktan sonra dünyaya göndermişlerdir.”
✿ Seven sevdiğini memnun etmeyi başkalarını memnun etmeye tercih eder.
✿ Su içerken acele ile bardağı dikerek, hort hort içme. Vücuda zarardır. Yavaş yavaş arada nefes alarak iç.
✿ Kul ile Rabbi arasındaki ilk perde, kulun nefsidir.
✿ Cahillerle tartışmayın çünkü ben hiç galip gelemedim.
✿ Devrin hükümdarı sana yakınlık gösterirse, onunla mızrak ucunda bulunduğunu hesapla.
✿ ”Vücudun rahatı az yemekte; ruhun rahatı az günahtadır.”
✿ Zaruri miktar dışında uyumak kalbi öldürür ve kurutur. Yetecek kadar uyumak gayb sırlarının keşfine vesile olur.
✿ Karşındaki adam sana ölçüsüz davranır, küstahlıkta bulunursa sen de nezih ve ağırbaşlı davran.
✿ Ulaşamadığına tevekkül, ulaştığına rıza, kaybettiğine sabır gösteren kişi takvâ ehlidir.
✿ İnsan dış gözüyle bakar fakat iç gözüyle görür.
✿ Ölüm Allah’ın sevgili kullarına, bir bardak tatlı soğuk suyu içmek kadar kolay gelir.
✿ “Verdiği bütün nimetler için Allah’a hamdolsun. Hatta, hamd etmeye muvaffak kıldığı için yine hamd olsun.”
✿ Anneler helal yiyip, edepli olmalı. Kötü huylar anne sütüyle çocuğa geçer, Ergenlikte ortaya çıkar.
✿ Bir kadın edepten daha güzel elbise giymemiştir. Bir erkek edepten daha güzel bir servet edinmemiştir.
✿ Bedenine değil kendine değer ver, ve gönlünü olgunlaştır ! Çünkü kişi; bedeni kadar değil, ruhu kadar insandır.
✿ Acıya sabredip uğradığı felaketi gizlemesi ve kimseye şikayet etmemesi kişinin Allahü Teala’yı iyi tanımış olmasındandır.
✿ Ne kadar kibirli dursa da bardağın önünde eğilir çaydanlık. Öyleyse bu büyüklenme niye? Bu kibir, bu gurur niçin?
✿ “Şehvet hükümdarları köle, sabır köleleri hükümdar yapar.”
✿ Cömertlik israf ile cimrilik arasındadır.
✿ Seven sevdiğinin sözünü başkalarının sözüne tercih eder. Seven sevdiğinin sohbetini başkalarının sohbetine tercih eder. Seven sevdiğini memnun etmeyi başkalarını memnun etmeye tercih eder.
İmam-ı Gazali’den Oğullarına Öğütler
Allah’tan kork!
Ey oğul!
Allah’tan nasıl korkman gerekiyorsa, öyle kork. Ona kulluk görevini gereği gibi yap. Haram kıldığı şeylerden mümkün olduğu nispette kaçın. Allah’ın saadete uzanan yolundan ayrdma. Hayatım düzene sokan emirlerini sakın ihmal etme ki, yaşayışın sıhhat bulsun, gözlerin aydın ol, Babana itaat et!
Ey oğul!
Senin hayatına renk katmak için güzel belgeler koydum. Onları korur ve dediklerime kulak verir, günlük yaşayışını ona uydurursan hükümdarların gözler ve gönülleri sana karşı ilgiyle dolup taşacaktır. O halde şu anda da sonra da babana itaat et. Boş sözden uzak dur!
Ey oğul!
Akimın hemen kabul etmeyeceği şeyi söyleme. Lüzumsuz laftan, çok gülmekten, şaka ve alaya almaktan, din kardeşinle tartışmaktan sakın. Böyle yapmak saygıdeğerliği götürür, kin ve düşmanlık kapılarını açar. Ağırbaşlı ol!
Ey oğul!
Ağırbaşlı, terbiyeli, saygılı ve nezaketli olmaya çok dikkat et ve itina göster. Ancak böyle yaparken gurura kapılma ve halka tepeden bakma. Sonra senden bu sıfatla söz edilir.
Şu kadınla da hayatını kur!
Ey oğul!
Kadınların bir kısmı da sevimli ve merhametlidir. Bereketli ve feyizlidir. Soylu çocuk doğurur. Kendisine her zaman güvenilir. Komşuları arasında itibarlıdır. Aile sırlannı korur. Kimsenin yanında açmaz. Cömerttir eli açıktır. Bağırıp çağırmaz, alçak sesle konuşur. Evi tertemizdir. Çocukları çiçek gibi gönül alıcıdır. Hayrı süreklidir. Kocasına nispeten yumuşak huyludur. Namus onun şiarı, terbiye değişmez vasfıdır.
Fırsatları kaçırma!
Ey oğul!
Fayda sağlayacak fırsatları kaçırma. Muhtaç olduğun şeylere iyice sahip çık. Görülmesini acele ettiğin işlerinde dikkatini başka taraflara dağıtma, içinde bulunduğun toplumun âdet ve geleneklerine saygılı ol. Ahirette seni rüsva edecek çirkin âdet ve geleneklerden sakın. Bir şeyin neticesini iyice düşünüp hesaba katmadan, yapmakta acele etme.
Herkese hoşnut davran!
Ey oğul!
Dostlarına da düşmanlarına da hoşnutluk göster. Başkalarına eza ve cefa etmekten kendini alıkoy ve bunu onlardan korkup ürktüğün için de yapma. Sadece iyi bir huy olduğunu düşünerek öyle davran.
Orta yolu tut!
Ey oğul!
Bütün işlerinde orta yolu tut. Çünkü işlerin en hayırlısı orta yoldur. Az konuş. Karşılaştığın her Müslümana selam ver.
Yürüyüşüne dikkat et!
Ey oğul!
Ölçülü adımlarla yürü, ayaklarını yerde sürükleyerek yürüme. Sağa sola baka baka yürüme. Etrafı rahatsız ederek, başını şunun bunun kapısına doğru döndürme.
Toplantılarda şuna dikkat et.
Ey oğul!
1. Uğradığın bir toplantıda yer alanların üzerine dikilip durma.
2. Sokak ve caddeleri meclis gibi kullanma.
3. Dükkânları sohbet yeri olarak seçme.
4. Fikrî tartışmada kendini haklı çıkarmak için inat gösterme.
5. Edeb ve terbiyesini yitirmiş patavatsız kimlerle tartışma. Bir hüküm verirken “şahsi görüşümdür” de.
6. Bir şeyi veya bir adamı överken aşırıya gitme.
7. Bir mecliste oturmak istediğin zaman bağdaş kurup otur.
8. Sakın parmak çıtlatma.
9. Sakalınla oynama.
10. Yüzüğünle meşgul olma.
11. Oturduğun bir yerde, bulunduğun bir toplantıda dişlerini kürdan ve benzeri şeylerle temizlemeye kalkışma.
12. Burnunla oynama.
13. Parmağını burnuna sokma.
14. Yüzüne sinek konarsa, yavaşça ona kovmayı ihmal etme.
15. Esnememeye dikkat et.
16. Halkın seni hafife alacağı söz ve davranıştan sakın.
17. Bulunduğun topluluk yol gösterici olsun.
18. Sözlerin çok kıymetli bir nesne gibi paylaşılsın.
19. Güzel sözlere kulak ver.
20. Konuşulan bir sözün tekrar edilmesini isteme.
