Kur’an-ı Kerim’de 14 yerde secde âyetleri vardır. Bunların okunması halinde secde etmek bizlere farzdır. Ancak bu secdelerin hepsi farz değildir. Bir kısmı farz, bir kısmı vâcib, bir kısmı da sünnettir. Şâir bu hususta şöyle söylemiştir:
“Bil ki ondört yerde geldi secde-i Kur”an tamam,
Yedisi farz, dördü sünnet, üçü vacip vesselam. ”
Bunları okuyan ve dinleyen hemen veya sonra secdesini yapacak. Aksi-halde günahkâr olur. Bu secdelerin bulundukları sûreler ve âyetler şunlardır:
1. el-A’raf, 7/206
2. er-Ra’d, 13/15
3. en-Nahl, 16/49;
4. el-İsrâ, 17/107;
5. Meryem,19/58;
6. el-Hac, 22/18;
7. el-Furkân, 25/60;
8. en-Neml, 27/25;
9. es-Secde, 32/15;
10. Sâd, 38/24;
11. Fussilet, 41/37;
12. en-Necm, 53/62;
13. el-İnşikâk, 84/21;
14. Alak, 96/19.
Secde ayetleri, Resulullah (asm)’ın kavli ve fiili sünnetleriyle sabit olmuştur. Secde ayetlerinde, secde etmeyi emreden ifade kullanılmıştır.
Fıkıh kitaplarında “tilavet secdesi”, hadis kitaplarında “sücudu’l-Kur’an” başlığıyla incelenen tilavet secdesi, ilk defa Mekke’de yapılmaya başlanmıştır.
Tilâvet Secdesi Şu Sebeplerle Vacib Olur:
1. Secde âyetini okumak. Okuyanın kulakları duymasa bile secde gerekli olur.
2. Okunan secde âyetini işitmek veya dinlemek. İşitmek kasıtsız, dinlemek ise kasıtlı olur.
3. Bir imama uymuş olmak, imama uyan kimse imamın okuduğu secde âyetini duymasa bile tilâvet secdesi yapar. Çünkü öğle namazı gibi gizli okunan bir namazda imam okuduğu secde âyetinden dolayı secde yapsa cemaat de kendisine uyar.
Bu secdenin yapılışı şöyledir: Tilâvet secdesi niyetiyle eller kaldırılmaksızın “Allahu ekber” denilerek secdeye varılır, secdede üç kere “Sübhane Rabbîyel-a’lâ (En yüce olan Rabbimi bütün noksan sıfatlardan tenzih ederim.)” denilir. Bundan sonra “Allahu ekber” denilerek secdeden kalkılır.
Tilâvet secdesinin rüknü, Allah Teâlâ’yı ta’zîm için yüzü yere koymaktır. Ancak namaz hâlinde rükû ve hastalar için imâ da bu secde yerine geçer.
Bu secde için abdestli, temiz, avret yerleri örtülü ve kıbleye yönelmiş olmak şarttır.
Tilâvet secdesine ayaktan inilmesi ve bu secdeden kalkarken ayağa kalkılması ve bu şekilde ayağa kalkarken “Gufrâneke Rabbenâ ve ileykel masîr (Ey Rabbimiz! Senin bağışlamanı bekliyoruz. Son dönüş sanadır.” denilmesi müstehaptır.
Tilâvet secdesine varılırken ve kalkarken alınan tekbirler de müstehaptır. Asıl secde ise vacibtir.
