Yavuz’un başka çeşmeleri Çeşme; Şemis mahallesinde Şemis mezarlığının kuzeyinde idi. Şemis mezarlık kaldırıldıktan sonra bütün ihtişamiyle meydana çıkmıştır. Şimdi Şere-feddin câmii’nin önünden bakanlar bu çeşmeyi görebilecekler.
Çeşme; Gödene taşıyla yapılmıştır. Kemeri kırmızımtrak ve âdı taşla örülmüştür, önünde ve yanında eski mimarî eserlerden getirilmiş iki sütun parçası görülür.
Kemerinin üstünde fevkal’ade nefis bir sülüs ile şu üç satırlık Arapça yazılar yazılmaktadır.
Kitabeye göre çeşme 926 H. 1519 M. yılında Selim Şah Han Ibn-i Bayezid Han’ın emriyle yapılmıştır. Çeşme ya Yavuz’un son saltanat yılında ölümünden biraz evvel yapılmıştır. Yahud oğlu tarafından ikmal ettirilerek üstüne babasının adı konulmuştur. Çünkü İSTAN-BUL’daki câmi ve türbesini Kanunî yaptırdığı halde babasının bu yoldaki arzusnun bildiği için üstüne babasının emriyle yapıldığını yazdırmıştır.
KONYA’da üstünde hükümdar ismini taşıyan bundan başka yalnız bir çeşme daha vardır
Taşıdığı isim, Osmanlı hükümdarlarının en büyüklerinden birisinin olduğu için de ifade ettiği kıymet daha yüksektir. I. Sultan SelinTin KON-YA su işlerine çok ehemmiyet verdiği anlaşılmaktadır. Yavuz bundan başka KONYA’da 9 çeşme ile bir şadırvan daha yaptırmıştır. ANKARA Kuyud-ı kadime arşivinde bulunan 992 H. 1584 M. Tarihli Konya tahrir defterinden Yavuz’un çeşmeleri hakkında şu satırları naklediyoruz :
Zikrolunan çeşmenin menba’i karye-i Dutluda ziraate ve maadaya sarf olunmayıp hilâf-ı emir istimal edenin hakmdan geline, Asla. Şehir hanelerinden gayriye sarfolunmiye. Çeşme bunlardır ki zikrolunur :
Şimdi Yavuz’un yaptırdığı çeşmeleri birer birer gözden geçirelim :
1 — Ertaş kapının içindeki çeşme; Musalla caddesinde yıkılan Guraba hastahanesinin doğu köşesinde idi. Sonra yenilenmişti. Şimdi yıkılıp kaldırılmıştır. Kitabesi KONYA müzesindedir.
2 — Ata bey medresesinin önünde ve Kadı îzz-ed-din câmiinin tam karşısında idi. Bu da 12 (1) sene kadar evel yıkılmıştır.
Bu çeşmenin arkasında kuzeye doğru Atabey Arslanduğmuş’un açık bir türbesi vardır.
{1] Bu kitabın müsveddesi 1944 de hazırlanmıştı. Bu sene yani 1962 yılında ye-niden gözden geçirildi.
3 — Şems-i Tebrizî zâviycsi civarındaki şimdi tetkik etiğimiz çeşmedir.
4 — Debbağlar mahallesindeki çeşme idi. Bu çeşmenin bulunduğu sokak kapatılarak yerine İsmet paşa mektebi yapılmıştır.
5 — Konya suru haricinde Kalenderhane mahallesindeki çeşme de bazı tadil ve tamirlere uğramışsada yaşamaktadır.
6 — Yeni Sultan Süleyman câmii yanmdaki çeşme, Sultan Selim câmii-nin şimalindeki Dumlu pınar mektebinin köşesinde idi. Şimdi yıkılmıştır.
7 — Miskinler tekkesinin yanındaki çeşme de eski Koyun pazarında idi yıkılmıştır.
8 — Konya surunun dışında Karayüğ câmiinin yanındaki çeşme Karay üğ köyü câmiinin yanında hâlâ ayaktadır
9 — Mevlâna Celâl-ed-din’i Rumî Türbesinin içindeki şadırvan da bazı zararlı tadillere rağmen hâlâ yaşamaktadır. Üzerinde bir meşrebeliği bulunan bir musluk taşının üstünde iki kitabe vardır. Birincisi tâlık iledir, 918 H. tarihini gösterir. Altındaki sülüs kitabe şadırvanın 1004 ve 1285 H. tarihlerindeki tamirlerine işaret etmektedir. Üstündeki üç satırlık kitabe şudur :
İkinci kitabe şudur :
Kitabeleri yeni harflerle de okuyalım :
1— Sultan Selim İbn-i Bayezid öldür reh-i dinde Said Şadırvan icra edüb dergâh-i Mollada revan2 — Nazırdürûr evkafına dar-üs-seade ağası
Tecdid için irsal cdüb bevvab Süleymanı heman
3 — Devrinde şah-i kişverin sa’yile itmama irub
İlhamla tarihini dedim ana thavz-ı cinan»
İkinci kitabeyi de yazalım :
1 — Şehinşah-i cihan kutb-i zeman Abd-ül-aziz hanı
Serir-i şevketinde haşredek daim ede Allah
2 — Bu şadırvanı ihya kıldı nev tarz üzre bimanend
, Cenab-i pire ta’zimen o sultan-ı felek-dergâh
3 — Düşürdü hin-i itmamında Galib (bir) güzel tarih
Bu şadırvana zemzem eyledi icra şeh-i cemcah 1285
Son beytdeki (bir) kelimesini biz mutarıza içine aldık. Çünkü bulunan rakamlardan bir sayısı düşürülecektir.
Birinci kitabenin son mısralındaki Ebced hesabına vurulunca şadırvanın ilk inşa tarihi olan (918 H. 1512 M.) rakamları çıkar ki Yavuz Sultan Selim’in suyu getirttiği ve şadırvanı yaptırdığı tarihi gösterir.
Kitabenin son mısra’ı Ebced hesabına vurulunca 1286 tarihi çıkar halbuki alana ( 1285 )rakamian kazılmıştır. Beşinci mısradaki işarete göre (bir) indirilmesi lâzımdır. O halde tarih (1285) olur ve düzelir.
10 — Kara tayı medresesinin içindeki çeşme durmaktadır.
H — pir Mehmed paşa zaviyesi civarındaki çeşme. Bu çeşme Pir pasa rimnnin kuzeyinde idi. 998 H. 1589 M. yılında Darusseade Ağası Mehmed ağa tarafından yenilenmiştir.
Üstünde üç satır halinde şu tâlık kitabe okunur :
Kitabeyi yeni harflerle de okuyalım :
1 — Şah-ı dehrin ki Muhammed agesi
Nazır oldu vakfına ol serverin
2 — Çeşme-i Mollay-ı Rumu ol aziz
Hûb yaptırdı seadetle görün
3 — Didi Derviş Kâzımî tarihini Ki Ab-ı pâki oldu ayni Kevseri 998
Son mısra’ Ebced hesabına vurulunca 998 H. yılı çıkar bu altına rakamla da yazılmıştır.
Çeşme şimdi kadro haricinde bırakılmıştır.
Yavuz Sultan Selim Dutlu suyunu KONYA’da akıttığı zaman o günkü İdarî teşkilâtta Konyanm Hatunsaray nahiyesine bağlı olan ve Sultan I. Alâeddin Keykubad’m kayın pederi eski Kalanoras—Alaiye beyi Kirvat’m adını hafif bir tasarruf ile yaşatan GİRVAT köyünü bu suyun yollarını tamir ettirmek için vakfetmişti.
tSTANBUI/da Başvekâlet arşivinde 399 numarada kayıtlı Kanunî Devrine ait bir tapu defterinin 59 ncu yaprağındaki 931 tarihli ve Nişancı Mehmed Paşa’nın el yazısile gördüğümüz bir kayıttan öğrendiğimize göre KÎRVAT köyünün geliri az olduğu için Yavuz Sultan Selim’in DUTLU su yolunun daimî tamiratına yetişmemiş ve bunun yerine BOTSA köyünün geliri vakfedilmiştir.
