Halk arasında ağız yarası olarak da bilinen aft, toplumun %20’sinde görülen, acı, kaşıntı ve yanmaya sebep olan oral ülserdir. Şiddetli bir ağrısı olan ve ağrı başladığı zaman insan hayatını zehir edebilecek boyutta acılar çektiren bu rahatsızlık ağız içindeki mukoza tabakası üstünde sınırlı yaralar halinde görülür.
Yanak ısırması, sert diş fırçalama, ağız içinin sıcak besinlerden dolayı yanması, ortodontik tedavide kullanılan diş telleri, vitamin eksikliği, enfeksiyon ve bir sistemik hastalığın bulgusu olarak da ortaya çıkabilir. Özellikle ergenlik döneminde daha fazla görülür ayrıca kadınlarda daha yaygındır.
Kişinin yemek yemesine, içmesine, konuşmasına engel olabilmekte hatta tükürük salgılarını bile kontrol edememesine neden olur. Çoğunlukla ağız içinde pamuksu bir görünüme sahip olan aftlar değerlendirilirken kişinin yaşı, yaranın ağız içindeki konumu, şekli, sayısı, seyri ve varlığının süresi, ağrılı olup olmadığı ve diğer detaylı öyküsü önem kazanır.
Ağız yaralarına dikkat edilmeli ve olası önemli bir durumda, erken tanı ve tedavi ihtimalini yitirmemek için kısa sürede kontrol altına alınmalıdır. Bunun için de altında yatan sebebin tespit edilmesi gerekir. Çoğunlukla görülen, formu düzensiz aralıklarla tekrarlayan ve kendi kendine iki üç hafta içinde iyileşerek yok olan, akut ağrılı aftöz ülserlerdir. Genellikle tek olarak görülseler de aynı anda farklı bölgelerde birden çok da görülebilir.
Bazı durumlarda biri iyileşirken, bir diğeri oluşur. Aft oluşumunu tetikleyen ve seyrini kötüleştiren faktörler saptanmış olsa da nedeni tam olarak saptanamamıştır. Aftlar boyutlarına göre üç ana grupta incelenir:
• Minör Aft: En yaygın görülen, orta şiddette ağrılı oral aft türüdür. Tek ya da çok sayıda görülse de çapları 1 cm’den küçüktür. Hastaların %85’inde görülen minör aft genellikle bir ya da iki hafta içinde mukoza epitelinde iz bırakmaksızın iyileşen, yüzeysel ülserlerdir.
• Major Aft: Nadiren görülen bu aftların çapı 1 cm’den büyük, çoğunlukla gri ve beyaz renkte olan ülserlerdir. 2 ile 6 hafta içinde yara izi bırakarak iyileşen aft türüdür. Bazı vakalarda boğazın hemen arkasında bulunan orofarenks denilen boşlukta tıkanma, yutma zorluklarına yol açabilir. Ateş ve halsizlik eşlik edebilir.
• Herpetiform Aft: 1 ile 2 mm çapında, gruplar hâlinde ve çok sayıda olan herpetiform aft, genellikle birleşme eğilimindedir. Çok nadir olarak görülür ve yara izi bırakmaksızın 7 ile 30 gün içinde iyileşir. İleri yaşlarda daha sık görülür.
Tekrarlayan aftlar
