Kişilerde belirli bir zaman diliminde (örneğin 2 saat içinde) çoğu insanın yiyebileceğinden çok daha fazla yiyeceği yeme durumu ve bu atak sırasında yeme kontrolünün kaybolduğu duygusunun (yediğini durdurma ya da kontrol edememe) söz konusudur.
Bu bireyler kilo alımını önleme amaçlı, tekrarlayıcı bir şekilde kendini kusturma, dışkılamayı hızlandırıcı ya da idrar söktürücü vb ilaçların kullanabilmekte, aç kalma ya da ağır egzersiz gibi uygunsuz dengeleyici davranışlar sergilemektedirler. Tıkınırcasına yeme (kısa sürede bir kişinin yiyeceği miktardan çok fazla yeme) ve uygunsuz dengeleyici davranışların (kusma, ilaç kullanma gibi) ortalama 3 ay içinde en az haftada bir kez olması gerekmektedir. Kişi vücut şekli ve ağırlığından gereğinden fazla düzeylerde etkilenmektedir.
Anoreksiadan farklı olarak bulimia nervoza hastalarının vücut ağırlıkları normal sınırlar içinde ya da daha fazla olabilir.
Tıkınırcasına yeme atakları esnasında önceden planladıkları yüksek kalori içeren genelde karbonhidrat içeren besinleri yerler. Atak sonrası pişmanlık / suçluluk duyguları, kendini eleştirme, uygun olmayan ve zararlı dengeleyici davranışlar gözlenir. Tıkınırcasına yeme atakları olmadığı dönemlerde ise kalori alımlarını kısıtlar, düşük kalorili gıdalar alırlar.
Tıkınırcasına yeme atakları nasıl gerçekleşmekte?
Tıkınırcasına yeme ataklarının başlamasını sağlayan en büyük etken olumsuz duygu (neşesizlik, keder gibi) halidir. Diğer tetikleyiciler arasında kişilerarası stres yaşantıları (evde, işte, okulda); diyet kısıtlamaları; besinler, vücut ağırlığı ve şekli ile ilgili olumsuz hisler ve sıkılma hali sayılabilir. Tıkınırcasına yeme atakları sonrasında kişide kendini olumsuz olarak değerlendirme (kendini beğenmeme, suçlama, pişmanlık gibi) ve sıkıntı-öfke hali gözlenebilmektedir.
Bulimialı hastaların psikolojik davranış şekli nasıldır?
- Kişiler hem çok fazla yedikleri için mide şikayetlerini (şişkinlik hissi gibi) gidermek amaçlı ya da kilo alımı korkuları nedeniyle kendilerini kusturmaya çalışır ya da kusmalarını sağlayacak ilaçlar kullanabilirler.
- Bulimisi olan bireyler kilo alımını önlemeye yönelik yanlış bir şekilde tiroid hormonları kullanmaya çalışabilir. Bu davranış hayati tehlike oluşturabilir.
- Benzer amaçla diyabet (şeker hastalığı) olan bulimili kişiler, insülin dozlarını azaltabilir ya da atlayabilirler.
- Kilo alımını önlemek için aşırı düzeyde egzersiz yapar ya da uzun süreler aç kalmaya çalışabilirler. Egzersiz miktarı günlük işleri olumsuz etkileyebilecek düzeye varmışsa aşırı olarak kabul edilmelidir.
Bulimia nevroza hastalığı ne sıklıkta görülür?
Bir yıl içinde görülme sıklığı % 1-1.5 arasında olup, kadınlarda erkeklere kıyasla 10 kat fazla görülmektedir. Ergenlik ve genç erişkinlikte başlar. Ergenlik öncesi ya da 40 yaş sonrasında başlangıç nadirdir. Sıklıkla tıkınırcasına yeme kilo vermek amaçlı diyet sırasında ya da sonrasında başlar. Çok sayıda stresli hayat olayı yaşanması bulimia nervozayı tetikleyebilir. Sıklıkla bozuk yeme davranışı en az birkaç yıl sürebilmektedir. Uzun süreli ya da tekrarlayıcı ataklar şeklinde olabilir. Anoreksia kadar olmasa da ölüm riski yüksektir (onyıllık sürede %2).
Bulimia nevroza hastalığı kimlerde görülür?
- Düşük özgüvenli kişiler,
- Depresif belirtileri olan kişiler (mutsuzluğa eğilimli, pekçok şeye karşı isteksizliği olan, bunlara ek olarak uyku,iştah, konsantrasyon, enerji sorunları, değersizlik düşünceleri yaşayanlar) -sosyal anksiyete bozukluğu yaşayan kişiler,
- Çcuklukta aşırı düzeylerde kaygı belirtileri olan kişiler
- Zayıf vücut idealinin içselleştirilmesi.
- Çocukluk çağlarında cinsel ve fiziksel istismar yaşayanlar
- Çocuklukta obezitenin (şişmanlık) varolması, erken yaşlarda ergenliğe giriş
- Ebeveynin aşırı veya yetersiz düzeyde müdahaleleri risk etmenleri arasında sayılmaktadır.
Bulimia nevrozanın sonuçları nelerdir?
- Amenore (adet görememe) ya da adet düzensizlikleri görülebilir.
- Kusma davranışları sonucu vücut su-tuz-mineral düzensizlikleri ciddi sorunlara yol açabilir.
- Yemek borusunda kusmalar sonrası yırtılma, midede delinmeler, kalp ritim bozuklukları gibi nadir ama ölümcül sonuçlar ortaya çıkabilmektedir.
- Laksatif (dışkılamayı arttırıcı, kolaylaştırıcı) ilaçların uygunsuz kullanımı ile barsak hareketleri olumsuz etkilenir ve bunlar olmadan dışkılayamama gelişebilir, diğer mide-barsak sorunları, rektal prolapsus (barsağın anüsten sarkması) görülebilir.
- Duygu durum bozuklukları, kaygı bozuklukları, alkol, madde, uyarıcı nitelikte yasadışı ilaç kullanımı ve kişilik bozukluğu ile birlikte görülebilir.
Bulimia nevroza hastalığı nasıl tedavi edilir?
Bulimiya nervozada iyileşme oranları anoreksiyadan daha iyidir. Bulimiya nervozada bilişsel davranışçı terapi ve ilaçla tedavi birlikte uygulanmaktadır. Terapiler ile erken dönem travma yaşantıları ve bunlara yönelik çalışmalar, stresle mücadele, bedeni olumlu algılama, duygudurumla ilgili düzenlemeler ve dürtü kontrolü sağlama konularında gelişme sağlanır. İlaçlı tedaviler ile kaygı ve depresif belirtilerde normalleşme, öfke kontrolü alanında iyileşmeler gerçekleştirilmektedir.
