Cushing sendromu vücutta aşırı miktarda kortizol hormonu üretimi sonucunda ortaya çıkan bir durumdur. Kortizol normalde böbrek üstü bezleri tarafından yapılan bir hormondur ve yaşam için gereklidir. Bu hormon kişinin hastalık gibi stresli durumlara yanıt vermesini sağlar. Hemen hemen bütün vücut dokularına etkisi bulunur. Vücutta çok fazla kortizol üretilmesi, nedenine bakılmaksızın Cushing sendromu olarak adlandırılır.
Cushing sendromu belirtileri
Cushing sendromu belirtileri, her hastada hafiften ağıra kadar geniş bir yelpazede kendini gösterir. Yetişkinlerde görülen en yaygın belirti kilo artışı olup özellikle gövdede belirgindir. Diğer sık görülen belirtiler hipertansiyon, hafıza problemleri, dikkat ve konsantrasyon kaybı olarak sıralanabilir.
Kortizol hormonunda aşırı yükselme vücut dokularında protein kaybına neden olur. Protein kaybı ise kaslarda zayıflıkla sonuçlanır. Vücudun çeşitli yerlerinde yağ dokusu birikintileri görülür. Özellikle yüzde birikmesi sonucu aydede yüzü ve omuzlar arasında birikmesi sonucu ise bufalo kamburu denilen durum ortaya çıkar. Chusing sendromunun diğer bazı belirtileri;
- Huzursuzluk
- Uykusuzluk
- Halsizlik
- Baş ağrısı
- Depresif ruh hali
- Duygusal kontol kaybı
- Sivilcelerde artış
- Yüzde kızarıklık
- Kemik erimesi
- Kemiklerde kolay kırılma
- Aşırı susama
- Sık idrara çıkma
- Kan şekeri seviyelerinde yükseklik
- Aşırı kilo artışı neticesinde obezite
- Tekrarlayan enfeksiyonlar
- Ciltte incelme ve kolay morarma
- Karın, kalçalar, göğüsler ve kollarda pembe veya mor renkte çatlaklar
- Yara ve enfeksiyonların iyileşmesinde gecikme
- Kadınlarda aşırı tüylenme
- Adet düzensizliği
- Cinsel istekte azalma
- Erkeklerde erektil fonksiyon kaybı
- Fertilitede azalma
- Çocuklarda büyümede yavaşlama şeklinde sıralanabilir
Cushing sendromu nedenleri
Cushing sendromunun en yaygın nedeni steroid içeren ilaçların uzun süre ve yüksek dozlarda kullanılmasıdır. Bu ilaçların organ nakillerinden sonra, lupus ya da romatoid artrit gibi rahatsızlıkların tedavisinde yüksek dozlarda kullanılması gerekebilir. Astımda kullanılan inhaler ya da ürtiker için kullanılan krem formdaki steroidler düşük dozlarda olduğundan Cushing sendromuna neden olmazlar. Hastalığın diğer nedenleri;
- Yüksek miktarda ACTH hormonu üretimine neden olan beyindeki hipofiz bezinin tümörleri
- Akciğer, pankreas ve tiroid bezinin bazı tümörleri
- Böbrek üstü bezinin fazla çalışması ya da tümörleri şeklinde sıralanır.
Bazı hipofiz tümörleri, böbrek üstü bezlerini uyaran ve aşırı kortizol üretmelerine neden olan adrenokortikotropik hormon (ACTH) adı verilen bir hormon üretir. Bu şekilde oluşan durum Cushing hastalığı olarak adlandırılır. Bu hipofiz tümörleri çoğunlukla iyi huyludur ve genellikle kansere yol açmazlar. Bazı bireylerde genetik olarak Cushing sendromuna neden olan tümöral oluşumlara yatkınlık bulunur.
Cushing sendromu tanısı nasıl konulur?
Tanı için doktorunuz öncelikle hastalığınızla ilgili ayrıntılı sorular sorar. Sonrasında detaylı bir fizik muayene yapar. Eğer Cushing sendromundan şüphelenirse bazı testler yaptırmanızı ister.
24 saatlik idrarda serbest kortizol düzeyi: Bu test 24 saat boyunca idrarınızı biriktirerek serbest kortizol düzeyinin ölçümüne dayanır.
Deksametazon baskılama testi: Bu testte gece saat 11’de deksametazon içeren bir hap almanız istenir. Sonraki sabah kan kortizol düzeyinize bakılır.
Gece yarısı tükürük kortizol seviyesi ölçümü: Bu test gece yarısı yapılan bir testtir. Tükrük kortizol seviyesine bakılır.
Yapılan testler sonucunda Cushing sendromu tanısı konursa sebebi bulmaya yönelik böbrek üstü bezi görüntülemesi, beyin MR’ı gibi ileri tetkikler yapılır.
Cushing sendromu tedavi yöntemleri
- Cushing sendromu için uygulanan tedavilerde hedef, vücudunuzdaki yüksek kortizol seviyelerini düşürmektir. Tedavi hastalığın nedenine yönelik olarak planlanır.
- Cushing sendromunun nedeni kortikosteroid ilaçların uzun süreli kullanılması ise doktorunuz bir süre boyunca ilacın dozajını azaltmayı düşünebilir.
- Hastalığın nedeni bir tümörden kaynaklanıyorsa cerrahi tedavi seçenekleri değerlendirilir.
- Eğer tümöral doku cerrahi olarak tamamen çıkarılamazsa radyoterapi uygulanır.
- Radyoterapi de yeterli olmazsa kortizol üretimini baskılayan ilaçlar kullanılır.
Bu tedavi seçeneklerinden hiçbiri uygun değilse veya etkili değilse, doktorunuz böbrek üstü bezlerinin cerrahi olarak çıkartılmasını önerebilir. Bu prosedür aşırı miktarda kortizol üretimini iyileştirir ancak ömür boyu bazı ilaçlar kullanmanızı gerektirir.
