Damar Sertliği nedir
Kalp ve damar hastalıkları arasında en yaygın görülenlerden bir tanesi ateroskleroz olarak da adlandırılan damar sertliğidir. Özellikle 40-45 yaşlarını geçmiş bireylerde görülme sıklığında artış görülen damar sertliği, tedavi edilmezse çözümü olmayan sonuçlar doğurabilir.
Damar sertliği nedir?
Sağlıklı bireylerde damarlar, esnek bir yapıya sahiptir ve bu yapısı sayesinde zaman zaman genişleme veya daralma eğilimine girer. Bu sayede kanın akış hızı gibi pek çok faktör kontrol altında tutulabilir. Ateroskleroz hastalığına sahip olan bireylerde damar duvarlarında kolesterol birikmesi ve bağ dokusu oluşumunun artması sebebiyle sertleşme ve esneklik kaybı ortaya çıkar. Damarların sertleşen bu kısımlarından iç kısımlara doğru oluşan aterom plakları, zamanla damarın tıkanmasına ve kan akışının engellenmesine neden olarak ölümle sonuçlanabilen ciddi sorunlara zemin hazırlar. Özellikle beyin kanaması, kalp krizi gibi en çok ölüme sebebiyet veren hastalıkların birçoğunda temel neden damar sertliğidir.
Damar sertliği belirtileri nelerdir?
Hastalık, genel olarak kendine özgü bir belirtiye sahip olmayıp, neden olduğu diğer önemli sağlık sorunları ile kendisini belli eder. Görülen belirtiler damar sertliğinin oluştuğu bölgeye göre farklılık gösterir. Kalp damarlarının sertleşmesi durumunda kalp kasının kasılıp gevşemesinde birtakım sorunlar oluşur ve bu durum kalpte ritm bozukluğu gibi birçok ciddi soruna sebep olur. Bu tarz durumlarda göğüs ağrısı ve vücudun çeşitli yerlerinde morarmalar ortaya çıkabilir. Kalp damar tıkanıklığı vakalarında kalp krizi riski de oldukça yüksektir. Ayaklar veya bacaklardaki damarlarda sertleşme oluşumu kramplar ve kasılmalar şeklinde kendini belli edebilir. Beyin damarlarında sertleşme ise görme ve konuşma bozuklukları, bilinç kaybı ve benzeri durumlar ortaya çıkar. Böbreklerde damar sertliği ise böbrek yetmezliği ve hipertansiyon gibi böbrek fonksiyonlarının bozulmasına bağlı çeşitli sorunlar görülebilir.
Damar sertliği nedenleri
Hastalığın oluşumunda genetik ve çevresel faktörler bir arada rol oynamakla birlikte ailesinde ateroskleroz öyküsü bulunan bireylerde hastalığa yakalanma riski çok daha yüksektir. Damarlarda oluşan yapısal bozuklukların onarımı yavaşladığı için hastalık ileri yaştaki bireylerde daha yaygındır. Bunların haricinde damar sertliği hastalığının oluşumunda risk artırıcı etmenler şu şekilde sıralanabilir:
Erkek cinsiyet
- Kadınlarda menopoz sonrası dönemde östrojen hormonunun koruyucu etkisinin azalması
- Kanda total kolesterol, LDL kolesterol ve trigliserit seviyelerinin yüksek, iyi kolesterol olarak bilinen HDL kolesterol düzeylerinin düşük olması (dislipidemi)
- Sigara tüketimi
- Yüksek tansiyon
- Şeker hastalığı ve obezite
- Yetersiz fiziksel aktivite
- Sağlıksız beslenme
- Stresli yaşam
Damar sertliği teşhisi nasıl konur?
Damar sertliği hastalığından şüphe uyandıracak herhangi bir hastalığın gözlenmesi veya ailede bu hastalığın yaygın olarak görülmesi durumunda hastalığın teşhisi için çeşitli aracı yöntemler kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Anjiyografi
- Doppler ultrasonu
- Efor testi
- Sintigrafi
- Bilgisayarlı tomografi
Damar sertliği tedavi yöntemleri nelerdir?
Çeşitli görüntüleme teknikleri kullanılarak damar sertliği teşhisi koyulduktan sonra ilk aşamada herhangi bir bölgede damar tıkanıklığı olup olmadığı kontrol edilir. Tedavi sürecinde hangi yöntemin tercih edileceği hastalığın boyutuna göre farklılık gösterir. İleri boyutta olmayan vakalarda ilaç tedavisi uygulanabilirken daha ciddi durumlarda bypass ameliyatı ve minimal invaziv cerrahi yöntemleri ile hastalığın tedavisi yapılır. Özellikle son yıllarda gelişen minimal invaziv cerrahi yöntemi, küçük kesiler ile yapılabilmesi ve kalbi daha az yorması sebebiyle hastalığın tedavisinde sıklıkla tercih edilmektedir. Bu tedavi, gangren oluşumu nedeniyle kesilme riski bulunan ayaklarda oldukça etkilidir ve tıkalı damarların içerisine küçük bir kesiden verilen özel ilaç yardımıyla lokal anestezi altında yapılır.
Oldukça yaygın şekilde görülen ve kalp krizi, beyin kanaması gibi yüksek ölüm tehlikesi barındıran hastalıkların temel nedenleri arasında yer alan damar sertliği hastalığından korunmak için özellikle risk grubunda yer alan bireyler düzenli olarak sağlık taraması yaptırmalıdır. Bunun yanı sıra damar sertliği teşhisi koyulmuş olan bireylerde ise rutin kontroller aksatılmadan, hekim önerileri doğrultusunda tedavi süreci titizlikle planlanmalıdır.
