Bazı epilepsi çeşitleri aynı anda ya da ardışık olarak gerçekleşerek kişilerde birçok belirti ve bulgunun ortaya çıkmasına neden olabilir. Belirtilerin süresi birkaç saniye ile 15 dakika arasında değişkenlik gösterebilir.
Bazı belirtiler epilepsi nöbetinin öncesinde oluşması nedeniyle önem arz ederler:
- Ani olarak ortaya çıkan yoğun korku ve endişe hali
- Mide bulantısı
- Sersemlik
- Görme ile ilgili değişiklikler
- Ayak ve ellerin hareketlerinde kısmi kontrolsüzlük
- Vücudun dışına çıkmış gibi hissetmek
- Baş ağrısı
Bu durumları takiben meydana gelen çeşitli belirtileri kişide nöbet geliştiğine işaret ediyor olabilir:
- Bilinç kaybını takip eden kafa karışıklığı
- Kontrolsüz kas kasılmaları
- Ağızdan köpük gelmesi
- Düşme
- Ağızda garip bir tat oluşması
- Diş kenetlenmesi
- Dilin ısırılması
- Ani başlangıçlı hızlı göz hareketleri
- Garip ve anlamsız sesler çıkarma
- Bağırsak ve mesane üzerindeki kontrolün kaybı
- Ani ruh hali değişiklikler
Nöbet çeşitleri nelerdir?
Epilepsi krizi olarak tanımlanabilecek pek çok nöbet tipi vardır. Kısa göz dalmaları absans nöbeti olarak adlandırılır. Vücudun sadece bir kısmında nöbet oluyorsa buna fokal nöbet denir. Nöbet geçirirken tüm vücutta kasılmalar meydana geliyorsa, hasta idrarını kaçırıyorsa ve ağzı köpürüyorsa buna jeneralize (yaygın) nöbet denir.
Yaygın nöbette beynin büyük bölümünde nöron deşarjı varken bölgesel nöbetlerde beynin sadece bir bölgesi (fokal) olaya katılır. Fokal nöbetlerde bilinç açık veya kapalı olabilir. Fokal olarak başlayan nöbet yaygın hale gelebilir. Fokal nöbetler kendi içerisinde 2 ana grupta incelenir. Basit fokal nöbetler ve kompleks (karmaşık) nöbetler, fokal nöbetin bu 2 alt türünü oluşturur.
Basit fokal nöbetlerde bilincin korunması önemlidir ve bu hastalar nöbet esnasında soru ve komutlara cevap verebilirler. Aynı zamanda basit fokal nöbet sonrası kişiler, nöbet sürecini hatırlayabilirler. Kompleks fokal nöbetlerde ise bilinç değişkenliği ya da bilinç kaybı söz konusudur dolayısıyla bu kişiler nöbet anındaki soru ve komutlara uygun yanıt oluşturamazlar.
Bu iki fokal nöbetin ayrımı karmaşık fokal nöbet geçiren kişilerin araba sürme ve iş makinesi kullanma gibi eylemleri yapmamaları gerektiği için önem arz eder.
Basit fokal nöbet geçiren epilepsi hastalarında birtakım belirti ve bulgular meydana gelebilir:
Kol ve bacaklar gibi vücut bölümlerinde kasılma veya seyirmeler
Herhangi bir neden olmadan meydana gelen ani ruh hali değişiklikleri
Konuşma ve konuşulanı anlamada problemler
Dejavu hissi veya bir tecrübeyi tekrar tekrar yaşıyormuş hissi
Mideden başlayan (epigastrik) yükselme, kalp atışlarında hızlanma gibi huzursuz edici hisler
Koku, tat ya da işitme gibi hislerde herhangi bir uyaran olmadan ortaya çıkan duyusal halüsinasyonlar, ışık çakmaları veya yoğun karıncalanma hissi
Kompleks fokal nöbetlerde kişinin farkındalık düzeyinde değişiklik meydana gelir ve bu bilinç değişikliklerine birçok farklı belirti eşlik edebilir:
Nöbet gelişimine işaret eden çeşitli hisler (aura)
Sabitlenmiş bir noktaya doğru boş bakışlar
Anlamsız, amaçsız ve tekrarlayan hareketler (otomatizm)
Kelime tekrarları, çığlık atma, kahkaha ve ağlama
Tepkisizlik
Jeneralize nöbetlerde beynin birçok bölümü nöbet gelişiminde rol oynar. Toplam 6 farklı jeneralize nöbet çeşidi mevcuttur:
Tonik nöbet tipinde vücudun etkilenen bölümünde sürekli, kuvvetli ve şiddetli kasılma söz konusudur. Kas tonusundaki değişiklikler bu kasların katılığı ile sonuçlanabilir. Kol, bacak ve sırt kasları tonik nöbet tipinde en sık etkilenen kas gruplarını oluşturur. Bilinç değişikliklerine bu nöbet tipinde rastlanımaz.
Tonik nöbetler genellikle uyku sırasında meydana gelir ve süreleri 5- 20 saniye arasında değişkenlik gösterir.
Klonik nöbet tipinde etkilenen kaslarda tekrarlayan ritmik olarak kasılmalar ve gevşemeler meydana gelebilir. Boyun yüz ve kol kasları bu nöbet tipinde en sık etkilenen kas gruplarını oluşturur. Nöbet sırasında ortaya çıkan hareketler istemli olarak durdurulamaz.
Tonik-klonik nöbetler, fransızca büyük hastalık anlamına gelen grand mal nöbet şeklinde de isimlendirilirler. Bu nöbet çeşidi 1-3 dakika arasında sürme eğilimindedir ve 5 dakikadan uzun sürmesi müdahale gerektiren tıbbi acil durumlardan biridir. Vücutta kasılmalar, titremeler, bağırsak ve mesane üzerindeki kontrol kaybı, dilin ısırılması ve bilinç kaybı, bu nöbet çeşidinin seyri esnasında ortaya çıkabilecek belirtiler arasında yer alır.
Tonik-klonik nöbet geçiren kişilerde nöbet sonrasında yoğun bir yorgunluk hissi meydana gelir ve olayın yaşandığı ana dair herhangi bir hatıraya sahip değillerdir.
Bir diğer jeneralize nöbet türü olan atonik nöbette, kişiler kısa süreliğine bilinç kaybı yaşarlar. Atoni kelimesi kas tonusun kaybını dolayısıyla kas güçsüzlüğü meydana gelmesini ifade eder. Kişiler bu nöbet türünü geçirmeye başladığında ayakta olmaları halinde aniden yere düşebilirler. Bu nöbetlerin süresi genellikle 15 saniyeden daha kısa sürelidir.
Myoklonik nöbetler bacak ve kol kaslarında hızlı ve spontane şekilde meydana gelen seğirmeler ile seyreden jeneralize nöbet türüdür. Bu nöbet çeşidi genellikle vücudun iki tarafındaki kas gruplarını aynı anda etkileme eğilimindedir.
Absans nöbetlerinde kişi tepkisizleşir ve bakışları sürekli bir noktaya takılıp kalır, kısa süreli bilinç kaybı yaşanır. Özellikle 4-14 yaş arası çocuklarda çok sık görülür ve petit mal nöbetler olarak da isimlendirilir. Genellikle 18 yaşından önce düzelme eğiliminde olan absans nöbetler sırasında dudak şapırdatma, çiğneme, emme, elleri sürekli kıpırdatma veya yıkama hareketi, gözlerde belli belirsiz titremeler gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Çocuğun kısa süreli bu nöbet sonrasında hiçbirşey olmamış gibi mevcut aktivitesine devam etmesi, absans nöbetler için tanısal öneme sahiptir.
Vücudun bir bölümünün uyuşması veya karıncalanması şeklinde somatoduysal nöbet şekli de bulunur. Psişik nöbetlerde ise ani korku, öfke ya da sevinç hissi duyulabilir. Görsel veya işitsel halüsinasyonlar eşlik edebilir.
