Gebelik takibinin amacı, gebelik boyunca annenin sağlığını korumak ve bebeğin sağlıkla dünyaya gelmesini sağlamaktır. Gebelik takibi, gebelik tanısı konulduğu anda başlar. Kan ve idrar testleri ile gebelik tanısı konulduktan yaklaşık 2 hafta sonra gebelik kesesi ultrason ile görülebilir. Bu dönemde gebelik kesesinin rahim içinde olup olmadığına bakılarak dış gebelik durumu kontrol edilir. Yaklaşık 1-2 hafta sonra vajinal ultrasonla bebeğin kalp atışları tespit edilebilir. Daha sonra annenin genel durumunu tespit etmek için kan ve idrar testleri yapılır. Şeker hastalığı, tiroid rahatsızlığı ve kan uyuşmazlığı için risk olup olmadığı tespit edilir.
Gebelik takiplerinin sıklığı nasıl olmalıdır?
Bebek tekse ilk 3 ay, 2-3 haftada bir takip uygundur. Daha sonra aylık takibe devam edilir. Çoğul gebelik, annede mevcut hastalık ve tekrarlayan düşük durumlarında ise sık aralarla takibe devam edilir. Burada takip süresinde belirleyici olan gebenin riskleri ve sağlık durumudur. Annedeki risk faktörleri, annenin ileri yaşta ya da küçük olması, çok şişman ya da aşırı zayıf olması, hipertansiyon, şeker hastalığı, kansızlık ve rahim anormallikleri varsa takipler daha farklı ve sık şekilde gerçekleştirilir.
- Gebelikte haftalık kontoller
- 10-14. haftalarda ultrasonla bebeğin ense kalınlığına bakılır. İkili tarama testi yapılır. Böylece Down Sendromu gibi hastalıkların erken teşhisi yapılabilir.
- 16-18. haftalarda gebeden üçlü tarama testi istenir. Bebek ultrasonla değerlendirilir. Üçlü tarama testi yüksek çıkarsa tanıyı kesinleştirmek için amniyosentez yapılır. Amniyosentez bebeğin içinde bulunduğu sıvıdan iğne ile örnek almaktır. Deneyimli bir elde amniyosentezin riski düşüktür.
- 20-24. haftalarda bebeğin organ gelişimi büyük ölçüde tamamlanmış olduğundan detaylı ultrasonografi istenir. Radyolog tarafından yapılan bu ultrasonda bebekteki tüm anormalliklerine dikkat edilir.
- 24-28. haftalarda gebeliğe bağlı şeker hastalığını tespit etmek için şeker yükleme testi yapılır. Gebelik şeker hastalığı “gestasyonel diabet” olarak adlandırılır. Bebek için risk oluşturur. Şeker yükleme testi bozuk çıkan gebelere uygun diyet verilir.
- Kan uyuşmazlığı olan gebelere 28. haftada kan uyuşmazlığı iğnesi vurulur.
- 28-36. haftalar arasında bebeğin ultrasonla takibine devam edilir. Annede idrar yolu enfeksiyonuna bakılır. Annenin kilosu ve tansiyonu takip edilir.
- 36. haftadan sonra kadın doğum uzmanı doğum şeklini belirler. Normal doğuma engel bir durum varsa sezeryan planlanır. NST testi bebeğin durumunu değerlendirmek için yapılır. 36. haftadan itibaren haftada bir yapılan NST testleri 40. haftadan sonra 2-3 günde bir yapılır. Son haftalarda bebeğin suyu (amnios mayi) miktarı ultrasonla ölçülür.
- 40. haftadan sonra gebe 2-3 günde bir görülür. Şayet doğum başlamazsa gebe hastaneye yatırılır ve doğumu başlatacak ilaçlar verilir.
Doğum sonrası yenidoğanın bakımı nasıl yapılır?
Hem normal doğum hem de sezeryanla doğumdan sonra bebek öncelikle kurulanır, renginin açılması için uyaran verilir. Isıtılır ve giydirilir. Yenidoğan bebeğin hemen yıkanmaması gerekir. Vücudunda bulunan vernix denilen kremsi yapı bebeği enfeksiyonlardan korur. Sağlık sorunu olmayan bebeği hemen annenin memesine vermek en doğru harekettir. Sağlık sorunu olanlar örneğin geç canlananlar, solunum sıkıntısı çekenler ve doğumda suni solunum yapılmış olanlar yenidoğan servisinde bakıma alınırlar.
Doğumdan sonra bebeğin göbeği temiz bir şekilde kesilerek bağlanır. Günlük olarak alkolle temizlenir. Özellikle normal doğumla doğan bebeklere doğum sonrası göz bakımı yapılır.
Normal doğumla doğum yapan annelerde anne sütü daha çabuk gelir. Sezeryanda bu süreç biraz gecikebilir. Yenidoğan bebek annesini emdikçe süt yapımı artar. İlk günlerde anneden gelen kolostrum adındaki süt bebek için çok faydalıdır. Anne sütü yetersiz ve bebeğin kan şekeri düşükse mama desteği verilebilir.
Yenidoğan bebeğin yaklaşık 2 – 3. gününde sarılık ortaya çıkar. Pek çok bebekte fizyolojik olan bu durum, bazı bebeklerde kan uyuşmazlığına bağlıdır. Bu nedenle bebeğin kan gurubuna ve biluribin değerlerine bakılır. Hastaneden taburcu olduktan sonra kontrollere çağrılarak sarılık takip edilir. Yenidoğan bebeğin ilk bir haftada kilosunun %10 unu kaybetmesi normaldir. Daha fazlası durumunda emzirme hataları ve anne sütü yetersizliği yönünden değerlendirme yapılır.
Bebeklere doğumda K vitamini ve hepatit B aşısı yapılır. Doğuştan bazı hastalıkların taranması için topuk kanı alınır. Son yıllarda rutin uygulamaya giren işitme testi de bebek taburcu olmadan yapılmaktadır
