Gözenek, yaprağın üstünde yer alan ve bitkinin kendisinin açıp kapadığı küçük deliklerdir. Gözeneklerin ilgi çekici yönlerinden biri, yaprakların çoğunlukla alt kısımlarında yer almalarıdır. Bu sayede, güneş ışığının olumsuz etkisinin en aza indirilmesi sağlanır. Bitki, gözenekler açıkken hava’alıp verir ve suyu dışan atar. Gözenekler kapalıyken, su yapraklardan dışarı çıkamaz. Yaprakların üst deri dokusu üzerinde çifter çifter yerleşmiş bulunan gözeneklerin biçimleri fasulyeye benzer.
Bitkiler, kökleri aracılığıyla topraktan su çeker. Bu su, gövdeden yapraklara kadar ulaşır ve yüzde doksanı gözeneklerden buharlaşır. Büyük ağaçlar yapraklarından, her gün 800 litreden fazla su kaybeder. Yapraklardaki bu buharlaşmaya terleme denir.
Diğer bitki işlemlerinden biri de fotosentezdir. Fotosentez sırasında sudan besin elde edilir ve terlemeyle tekrar suya dönüşür. Karanlık çöktüğünde bitkiler gözeneklerini kapatarak uykuya dalar.
